Dissertazione via conservato del fiero e del felvaggio. Ma non mi fento già voglia di accordarmi con Ricobaldo Storico Ferrarefe del Secolo XiII. che fui fine della fua Storia ci rapprefenta una ftrana ruftichezza de’ coftumi de gl’italiani del fuo fteffo Secolo sì nell’abitare, che nel vitto e veftito. Furono le fue parole prefe per un Oracolo, e le ho vedute ripetute in varie Storie MSte di chi viffe dopo di lui. Tratta egli de ru~ dibus in Italia , e parlando di Federigo II. Imperadore circa 1’ Anno 1234. fa la feguente relazione, lunga sì , ma che non difpiacerà a i Lettori di udirla intera. Per hujus , die’egli, Imperatoris tempora rudes erant in Italia ritus & mores. Nan viri infulas de fquamis ferreis capite ge~ Jìabant, infutas bireiis , quas appellabant Majatas. In Coenis vir & uxor una tnanducabant paropjide. Vfus inciforiorum ligneo rum ( Taglieri ) non erant in menjìs ; unus vel duo fcyphi in familia erant. Nocle coenantes lucernis vel faci bus illuminabant nienfas , facem tenente uno puerorum vel fervo : nam candelarum de fiebo , vel de cera ufus non erat . Viri chlamydibus pelliceis fine operìmento, vel laneis fine pellibus , & infiulis de Pignolaio utebantur. Mulieres tunicis de Pignolato : edam quando veniebant ad nuptias viris fuis conjugata . Viles tunc erant cultus vir0rum , & mulierum. Aurum & atgen-tum rarum vel nullum erat in vejlibus j parcus quoque erat viclus . Plcbeii homines ter in Jeptimana carnibus recentibus vefcebantur. Tunc prandio ede-bant olerà cocla carnibus. Ccenam autem ducebant ipfis carnibus frigidis re-fervatis . Non omnibus erat ufus vini czfiate ; modica denariorum Jumma fit locupletes habebant. Parva tunc erant cella vinaria . Horrea non ampia , prom-ptuariis contenti. Modica dote nubebant femina , quod earum cultus erat par-cìffimus. Virgines in domtbus patrum tunica de Pignolato , qua appellatur Sotanum , & paludamento lineo , quod dicebant Xoccam , erant contenta . Or-natus capitis non pretiojus erat Virginibus, atque Nuptis . Confutata latis vittis tempora, & genas vitiabant. Viro rum tunc gloria e fife in armis & e-quìs commodos. Nobtlium locupletimi erat gloria Turres habere : quo tempore Urbes Italia jlngula multis Turnbus inelyte vifiebantur. Così Rico-foaldo , al quale, fe deferive i Contadini del Ferrarefe, fi può dar ragione , ma non già s’egli intende di favellare delle perfone civili e nobili di quel tempo , perchè narra cofe incredibili. Prima di quel tempo vien riprovato da San Pier Damiano il Luffo ne gli Ecclefiaftici : vogliamo noi credere, che ne foffero fenza i Secolari? Sono fue parole ìe feguenti , tratte dall’Opufc. 31. Cap. 6. dove parla de’Cardina- li e Vefcovi del fuo tempo. Ditari cupiunt, ut turrita dapibus lances Indica pigmento redoleant, ut in ckryjlalhms vafcuhs adulterata mille vina flavejcant j ut quocumque deveniunt, praflo cubtculum operojis & mirabiltter textis comnarumphalens , induant. Sicque parietes domus ab ocuhs intuen-tium tamquam. fepehendum cadaver ■ obvolvant . Mox ' etiam tapetts prodtgto-jas una^ines praj irentibus fedilia Jlernunt ì pcripetaj(ìiut& IcKjueanbus , ne quid occiduutn