397 MnXIIT, GIUGNO. dcr, di clic li parse retrazersi e levar le artelarie, et non è sta con vergogna, e darano il guasto a le biave; però si fazi venir zenlilhomeni e altri hanno a far sul veronese per arcoier le loro biave e mandar burchii e barche a levarle etc. Item, l’opinion sua saria di levar il capitanio di le fanlarie di Crema et lassar lì solim 500 fanti et 100 cavali lizieri, che al presente sono da fanti.... Item, a Bergamo 1000 fanti et 100 cavali ; a Ponte Vico fanti 300, a Peschiera fanti 500 et u Lignago fanti 500, et forlilìchar ben questi do lochi, eh’ è li passi de importantia, et rui- • nar Valezo; et volendo aver Verona, non voi manco in campo di 10 milia fanti, che al presente non ne sono .... milia; con altre parlicularità, ut in Ut-teris. Da poi disnar, fo Pregadi, et leto le letere sopra-scrite et queste : Di Crema, dii capitanio Contarmi, di . .. De occurrentiis. 207* Di campo vene letere, di 19, fiore 2 di note, da San Zuanne. Come da matina haveano consultalo e terminato principiar a taiar le biave principiando atomo la terra; et scrivono essi proveditori zenerali di zentilhomeni che hanno a far in veronese, vadino a taiar le biave loro con li soi homeni, aliter le sarano luiate da chi le torà, e si mandi barche e burchii, come ho scrito in la letera dii capitanio. Item, hanno che veronesi fonno armati con i nimi-ci; sichè hanno pessimo animo et voluntà di te-nirsi. Di Crema, di sier Bortolamio Contarmi capitanio, de............ Di Fiorenza, fo leto le letere di X drízate al Bibiena, con queste copie di letere di nove incluse dentro. 208 Copia de una letera di lo illustrissimo ducha Maximiliano Sforza de Milano, drizata a li excelsi signori di Fiorenza. Illustrissimi ac excelsi lamquam fratres carissimi. Non ignoramus illustrissimos progenitores no-stros ea semper benevolenlia rempublicam vestram prosecutam fuisse ut coinmunem vobis omnem eo-rum fortunam duceretis. Cum autem, eodem erga nos animo esse vos minime dubitamus, factum est, ut qute fcelicia nobis contingunl, vobis et libentius comunicemus, quo maiorem voluptatcm vos modo suscepluros arbitramur. Credimus ad aures vestras pervenisse proximis diebus Ludovicum Francorum regem, sumptis armis, iterum Italiani invasisse, Ale-xandriam urbem nostrani nullo presidio munilam occupasse. Dehinc, coaclo magno exercitu, ad Nova-riam, quo nos cum paucissimis helvetiorum prasidiis, maiora (amen ab eisdetn in horas expectantcs re-ceperamus oecupanda contendisse, admotisque ma-chinis, expugnandae urbis initium sumpsisse. N'unc autem, vobis significamus externa die fuisse magna duodecim milium fere inermium helvetiorum subsi-dia; quorum adventu audito, hoslilis excrcitus galli-cus ah expugnanda urbe secessit et inter oppidum Gallinlcc et Novariam in loco et silu et munitionibus ac tormentis circumpositis ut forte arbitrabatur tu-tissimo conscdit, quod, quamvis elvetii duces illico per exploratores cognovissent, nihilominus tanta fuit in eis auimorum vis, tanta salutis nostre servando; • cura et illa la; nobis injurise ulciscendse ardor, ut ipsi peditcs, contemptis omnibus equitum armatorum ho-stium copiis quibus hosles abundabant, nos omnino experles eramus tormenlorum et machinarum bel-licarum multitudine ei reliquis munitionibus quibus longe evalere videbanlur, summo hoc mane a nobis associali contra gallos alacriter contendenint, et in ipsos, nobis videntibus,-impefum fecerunt, et ut Deo Optirno Maximo justitiam nostram foventi placasse visum est, duarum horarum spalio, de hosti-bus prò magna parte cscsis, reliquis fugatis, helvetii ipsi defensores et propugnatores nostri vicloriam egregiam opimaque spolia retulerunt. Quo preclaro facinore, helvetii ipsi mililes immorlalem sibi glo-riam, nobis vero longe validiusque a natura status nostri firmamenlum compararunt. Qua; ideo vobis 208* significanda censuimus, ut secund* hujus fortuna; nostra participes facti, et gaudium nobis cumcupia-tis et majora de nobis benefitia prò mutua benevolenlia vobis promittere possitis. Datura Novaria;, die lunae VI Junii 1513. Copia di la letera di Fiero Martelli oratore fiorentino, de 9 Zugno 1513, in Biascnza. Magnifici domini etc. Noi non possemo tanto indugiare lo scrivere ad le Signorie vostre et ad Roma che le nuove non lussino mescolate con qualche bugia, perchè di poi ci è venuto altri advisi et letere dal Duella, le quali in molte parli sono disformo da quelle di prima et ancora intra loro non concordano ; pure si ritrae la verità essere questa, che havendo dato la bataglia lo exercilo francese ad Novara, et non possonolo far