99
MDXIV, SETTEMBRE.
100
   sla matina, fu terminato redursi tutti poi disnar et mandar a chiamar li Savii nuovi, che vengano ad al-diret consultar dite lctere; che mai più è sta fato: sichò
   li	Savii vechii et li nuovi fonno insieme: zoè sier Tho-mà Mozenigo procurator, sier Cristofal Moro e sier Alvise da Molin, è amalato, e sier Bortolamio da Mosto savio a terra ferma, et steteno ozi fin hore 24 in Colegio: fono certe provisione, come dirò di soto.
      Di Pranza, fo lctere di sier Alexandro Donado di sier Piero, capo di cavali lizieri, da Paris, di 12. Qual, hessendo a Crema, il signor Renzo lo mandò in Franza dal Re per exortarlo a venir in Italia, e andò a la fin di Lujo, llor scrive a suo padre, come certissimo questa invernata francesi verano in Italia, e il Re in persona, et che fin tre zorni si aviará le zente con le qual lui voi venir; sichè di questa nova tutta la terra fo piena : la qual letera et aviso lui ridrizò a suo padre.
58	Jani Vitalis panormitani, de Ungaronm cruciata facta anno lóli, et de infamia scevitia
      utrinque patrata.
  Ad Joanncm Iìaptistam Pisoncm ferrariensem.
       Thomas Sacrosancla) Ecclesia; cardinalis Strigo-niensis, titilli sancii Martini in Monlibus, legatus universi regni Ungariac, superiori anno creationis ma-gnoque apparatu ad legationem proficiscitur, habilis a Leone X pontífice maximo omnibus privilegiis ac ccrimouiis quibus opus fuerat. Quod sciens Cacsar, ut optimus Divinai fidei miles, bellum in Turcis per lilteras legatum indici hortatur. Hoc igitur consilium plurimum mente volutans, Thomas, multa privilegia ad religioncm attinentia ob id arma capere vo-lentibus concedit, ac Crucis signo corum pectora obsignat, quorum multa serica suis manibus con-fecerat, ab eoque signo Cruciferos vocari jubet milites, quos nos evocatos crucis appellamus. Innumeri undecumque agricola;, relictis pagis ex Emona, ex Si-scia, ex Dravi et Savi ripis, multi Arivates, Azali, Amantes, Belgires, Carthati, Cornacates, Eeruisci, Hercuniates, Latovisci, Oseciates, Varciani, et multi ex monte Claudio, multi Scordiscorum, Taurisci ex Merubarre ex Segestica insula, Sirmienses, Aman-tini, et multi, quorum nomina non soccurrunt, in varias devenere legiones, in quas dies numerus major auclus est. Tum, a majoribus ac primatibus tolius regni fidem ac auxilium cxposcunt, quibus denegatis, quasi pro ludibrio habiti sunt. Quare indignali, jam bellum minilantur omnibus prteterquam
regi ac cardinali ; quinquo milia capilum descripta sunt, ac ingente rusticorum copia bipartita, Mel-chiorem Mouder (ita eniin appellabant) alteri pre-sidere jubent. Qui ita dici voluit : « Melchior Dei gratia rex, benedictioni papali cruciferorum amicus et subiectus Ladislai Ungariic, Boemise etc. regis, et eleclus sancii patris cardinalis sancii Martini in Montibus, inimicus pnelalorum et omnium Panno-nio prasidentium regno. Alteri vero Georgium Si-culum, nam ibi etiam (ut ajunt) quidam ex Siculia Siculi appellantur, deligunt ducem, qui eosdem ti-tulos ab allero sibi assumpsit: ambo vero eisdem 58* ex parentibus oriundi sunt, nullisque legibus, nul-laque rei militarls disciplina muniti, sed polius ro-bore ac propriis viribus corporis confisi, reliqua parvi pendunt. Continuo igitur qui summo eorum magistratui praerant abactores circa nobilium prce-dia ac villas imiltunt, qui, jumentorum, carrorum * et rerum ad victum attinentium innumeram mol-titudinem depopulati, quae afferri non possunt igne undecumque incendunt, ac inexplicabilem ssevitiam in ea exereent. Tale enim eorum ingenium est: ut ad inlernilium usque omnia insequantur. Cum vero Thomas rem impetu prosecutam ac prose-cuturam audiret, valde et sibi et nobilibus timere coepit, ne majoribus militum legionibus coactis in regem, in eum ac nobiles inimicos exsolveret ani-mos: ideoque, erga ipsum ob majorem regi beni-volentiam privilegia antea concessa revocai, vetatque aliquem signo crucis signatum esse peclus, multa-que id exequi nolentibus minai, prohibet cum illis commertium haberi, illisque igne et aqua interdici visum est majorem ad rei timorem. Et Ikbc omnia quinque milia passuum a Pesto, qua; urbs est Pannonia;, per legatos nunciata sunt. Aliqui religione potius quam timore commoti, ab incocplis sesc relrahuntjdomumquereverti, potiusquam credere se variis belli fortunis eligunl. Incertis ergo animis le-giones nutanl, ncque aperlum est ulrum major pars desistat, ncque qui desistant. Prceterea duo vcxilla erecta sunt, illisque Crucifixi Imago lignea illigatur, factumque est, ut si qui prosequi mallent, alterum duorum proficiscerenlur, et sic e conlra.
Hac vi, opinio omnium patuil ; multo enim plures sunt qui repugnant velie prosequi, quam qui ma-lunt. Et hiis, qui repugnabanl, facinus observan-dum accidit ; nam dum vellent domum versus iter facere, imago quee alligata vexillo erat, dissolutis vinculis, in faciem humi procubuit, quo casu ite-rum atque iterimi legaminibus tenacissimis alliga-verunt labefaclatam, neque eam ibi affirmare po-