473
udxxx, Gennaio.
474
      rito etiam in hoc casa posse allegar! regula, dolo facis petere quod restilurus es. Et haec pro nunc sufTieiant quo ad cìvitates Mutinae et Regii ac Ruhierae.
         Quoad pertinenlia vero ad civilatem Ferrariae negamus ipsius utile dominium ad sedem Apostolica m esse devolutimi, et si aliquu assorta privatio adducetur propter ea quod demonstrabilur ipsam esse factam parte inau lita et duce predicto citato 323* ad locum non tutum et fulminanter iuris ordine non servalo, ex quibus dictae privationis nullitas manifeste apparebit et milliter facta ac absque nulla legitima causa merito dici poterit, demonstrabilur etiam eius absolutio et redintegratio. Quantum au-tem ad obiectionem factam contra praefatum du-cem circa capitula Adriani, negamus ipsum ducem dietis capitulis contravenisse, imo dicimus ea ad unguem observasse dum itidem sibi servata fueriut ut plenius ex conscripto demonstrabilur.
         Postremo dicimus quod praefalus dux noster, qui in merito ac iniusle supradictis terris spoliatus fuit, et perearum occupationem non solum obfrac-tus amissos sed etiam ob mulias impensas quas dictae oceupationis causa fecit ingens ac fere inexli-mabile damnum passus est, potuisset ac polerat fructuum ipsorum restilutionem et damnorum emendationem merito petere, et tamen id facere ommisit ae ommittebat ob reverentiam quam Sum-mos Pontifices et Sedem Apostolicam [irosecutus est et prosequitur. Sed cum videat tam dure lam inumaniler alque impie, (quod (amen citra Sanctitatis Domini nostri iniuriam et offensionem sit dicium) ab agentibus Beatitudinis Suae contra se agi ac tot et tanta peti, quod si concederetur inops ac fere nudus remaneret et frustra ei locus mirandi in pacem et confederalionem Bononiae percussam re-servatus fuisset, cogitur et ipse petere et supplex per Jesu Christi viscera petit ut Caesarea Maiestas lex viva in terris circa narrala damila sibi illala ali -quam compositionem facere curet, cum preserlim vassallus suae imperialis coronae, in bonis ab ea recognitis damnificatus fuerit, pro qua compositione facienda si Sanctitas Domini Nostri rem lolam arbitrio Caesaris commillendam non censuerit, erit etiam paratus ipse Dux noster alios ad id arbilros seu arbitratores sui parte eligere si Sua Sanctitas itidem pro eius parte facere dignabitur, ila ut iis di-scordantibus adhibeatur mediator neutri partium suspectus, cuius auctoritate cum diclis arbitris om-nes controversiae seJari queant, et ad amicabilem compositionem redduei, et qui arbitri rem sumarie, modo constat, modo agatur, decidere et terminare
debeant ut inde ipse dux noster publica Ilaliae quiete cum coeteris fruatur, et in foedere percusso, loco quam sibi reservato comprehensus, merito censentur. Et si praefalus S. Dominus Noster aequam et honestam compositionem per Maieslalem Caesa-ream concludi, vel si juslitiam, ut prefertur, fieri re- 324 cusaverit, quod in vicario Christi ita credendum non est ut foret absurdum, suppliciter petimus ab ipsa Maieslate Caesarea ut vassallum suum ac de-votissimum servìtorem injusle opprimi non palia-tur, nee idem dux noster iusto de loco coactus ad ea cogilanda ac lentanda compelalur. Quae, fractis patientiae retinaculis, rabies plerumque desperalos ac furentes tentare cogit. Non enim tam vili tam-que pusillo animo est ipse dux noster, ut si ncque honestis condilionibus compositionem neque ma-nifestis rationibus iustitiam assequi potuerit, non mallit (in Deo sperans) omne periculum per vim poenitendi perpeti ac subire, quam sponte cedens honorem ac stalum sirnul admitiere et quam vis contra pontificias ac caesareas vires nequiret se perpetuo tueri ac defendere, sed eis tandem necesse esset vietimi sucumbere ; hoc tamen in calamitate sua solameli h'aberet, quod non sequetur per igna-viam periisse, sed armis duorum principum su-premorum dominorum suorum inclementer et im-merito perditus fuisse diceretur. Quae ab eodem duce nostro nobis scripta fuisse testamur. Coele-rumque ad ea quae in dieta interpellatione ad Caesaream Maieslalem pertinent respondents, ducem nostrum, ut obsequentissimum dictae Caesareae Maiestalis vassallum et servìtorem ab eius volúntate non discessurum cum confidai quod ipsa Maiestas Caesarea pro magnanimitate sua nihil ab eo sit petilura, quod a iustitia et ab imperiali be-nignilate atque dementia sii alienum, ncque sii ipsi humillimo servitori suo quod eidem debet ue-gatura.
   Da Bologna, di 5 sener 1529, al signor 325') marchese di Mantoa.
    Giù 3 zorni fo data a lì oratori de lo illustrissimo signor duca di Ferrara una intimation del papa et imperalor da mandar a sua excellenlia, et se ne aspetta risposta. Il papa gli à dimanda Modena, Rezo et Rubiera con li casteli et iurisditione sua et li fruii che’1 ne ha havulo, et che’i producili le ragion che lui pretende haver in Ferrara. L’imperatore gli adimanda Carpi con tullo el contado et li frulli
     (1) La carta 324* è bianca.