XVI	AN D 3?, MAU 2?.
& praeclariflìma hiftoria expetenda fuot . (a) IngrcfTus fuerat italico fer-monc eam contexerc , ubi Paruta dcficrat , inde initio dufto r verum-tamen cum non modo fuis civibus, Italifque hominibus, fed cxteris etiam, 6c longinquis nationibus fcribendum probe animadverteret; ne rerum gefta-rum memoria intra Italiae fines circumfcripta , & conclufa contineretur, ¡rumo propagaretur quam latiifime ad omnium notitiam ; propterea infti-tuit retexere , quae prius orfus fuerat, atque altius ea repetere , & latine perferibere ,(£) quae italice prodita literis a Paruta fuerant . Cum autem
dicen-
„ mnibus , tuni facra theologia , naturali moralique philofophia , eloquenti» vero praefertim „ pollere te, Sereniflìnjae Reipublicae compertumeft, ut non folum in fummis & arduis ne-„ gotiis te confulto & moderatore libentiifime feliciflìmeque uti confueverit ; verum etiam ex „ innumeris alta fapientia clarij te unum olim elegerit , qui rerum a Venetis gloriofe getta-,, rum Hiftoriam perpetuis famae annalibus inferere*. Tu vero ( mirum di£tu ) & fublinubus, ,, frequentibus aiiiduifque urbis magiftratibus numqium deficiens, flr mufarum ftudiis fedulo „ invigilans, fmiul Rempublicani praeclare gellìili, & praeclara Reipublicae gefla confcripfi-», ft* » &c. ,,
  (a ) Ingrejfus fuerat italico ftrmont, &c. ) Contrarium de Maurocerto ac de Paruta contigit. Huic latine Hiftoriam fuam orfo; ut narrat Apoftolus Zenus, frater germanus meus, 6c cui non pauca eorum debeo , quae hic narrantur, in ejus Vita , quae ipfius Hiftoriae per Lovifam nu» pereditae, praeniifla eft ,• placuit deinde italicis literis ex integro mandare. Maurocenus autem, ingreftus italico fermone eam contgnere , mutata deinde fententia, inftituit retexere qua* prius orfus fuerat, & latineperferitere. Hinc, quam varia fit hominum mens, fatis apparet , cum alii iifdem rationibuscapiantur, quibus ahi deterrentur. Ex Parutae epiftola, quae ejuf-dem vitae inferta eft, inter ceteras hac potiiTìnium ratione ad Hifttriamitalice fcribendamad' du&us ille videri poteft. Oltre ciò mi partva non poter fuggire ogni biajìmo, s' io tanto Rimato iavejji il PIACERE AGLI STRANIERI col pcrre ogni mio ftudio nell« lingua latina , a'piò di loro partecipe , /’ Hiftoria delle coft noftre , che ninna opera , o cura kavejfì voluto porre per piacere a’ noftri mede/imi Italiani : molti di' quali, perfine per altro di alto ingegno , per bavere altrove volta V induftria loro, non hanno rognitione della lingua latina . Contra vero Mauroctno pulchrum vifum eft, fi ea lingua fcriberet, qua legi & ab exteris po'fTet. Id ipfe teftatur in prooemio Hiftoriae fuae, pagina hujus editionis fecunda . „ Poft cujus obitum (nimirum P.iulli Parutae ) cuni tnihi a fupremo Decemvirum Confilio injunilum eflèt, ut fcriptis re-,, rum, quae noftra aetate geilae funt, memoriam comp)e£terer, cuperetque animus, NON ,, INTRA UNIUS PROV1NCIAE FINES , fed quacumque prifcae Romanorum linguae ,, notitia pervafit, nobiliifimae atque antiquifliruae Reipublicae gefta perlegi, &c. ,,
  (<i) quae italice prodita literis a Paruta fuerant. ) Eadem etiam ratione, ut feilieet exteri* quoque gentibus per Venetos fortiter & fapienter fa£ta innotefeerent, nequaquam Hiftoriae „ fuae initium inde fumpfit , ubi Paruta deiierat, hoc eft ab anno M. D. LI1. verum operae „ pretium fe fa&urum exiftimavit ( ita in eodem prooemio} fi altius fcriptorum exordia duce-,, ret, atque ab iis potiifimutn temporibus, quae poft pacem Bruxellis inter Francifcum, Gal-„ lorum regen), & Carolimi, Belgarun» tunc ducem initam , & cum Venetis inducias pa-,, £las fequuta funr. „ Ex iis igitur quae apud Parutam Ieguntur, rebus tantum omiilis, quae ab ab anno M. D- XIII. per feptem infcquentes contigerant, Hiftoriam fuam exorfus ab anno M D.XXI. quoad Reipublicae principatum eveilus eft Antonius Grimanus , mira felicitate ad annum ufque M. DC. XV. perduxit . Et fortaffe interjeftos eos’ feptem annos compietti narratione meditabatur : fed praepropera niors prohibuit ; ut etiam prohibuit , neeacomple-fteretur, quae poftremis vitae fuae annis gefta funt, quod Paullus frater in laudata n^^i^pa-toria epiftola videtur innuere. „ Sed AB ALTIORIBUS, utimoliebatur, INITIUM nefu-,, meret, neve ad pioxima propius accederei, fata obftitere . „
  Non abs re erit hic fignificare , ufque a Lollini aetate fuifte aliquos , qui italice vertere latinam Mauroceni Hiftoriam conati funt . Adeantur Lollini Epiftolae pag. 251. „ Audio, „ te ne , an fratrem tuum ? utriufque enini nomen ad nos fama detulit, de HISTORIA „ MAUROCENA IN ETRUSCUM SERMONEM VERTENDA cogitare nec com-,, tum improbo , in nmltorum fane commodum ceflurum . Quotus enirn quifque nunc Roma-„ na traiht , nifi Orbilius aliquis , in ludo verbere irrito adigens coniatorum gregem , ut „ bilingues fiant? ,, Quis fueritis, cuiepiftolam hanc Lollìnus dedit, divinare minime aufim. Id pro comperto atKruure poflum , Launntium Phnorium Mauroceni Hiftoriam , priufquaui
ede-