U istö dob a u dragoni kristalizacionom sredistu jugoslovenskog roda, u Kraljevini Srbiji, primicao se kulminaciji procès otpora protiv dina-stije Obrenovica i njezine deprimirajuce austrofilske politike. Otpor se svrsava poznatom majskom pogibijom kraljevskih supruga u beograd-skom Konaku. Slobodarski duh nove skupstine, a pogotovo izbor novoga kralja, mnogogodisnjeg izgnanika Princa Petra Karadordevica, odjek-nuli su u hrvatskim omladinskim centrdma neocekivanim odjekom. Na beckoj stanici omladinci Hrvati, Srbi i Slovenci prireduju novom Kralju zanosan docek uz povike »Ziveo jugoslovenski kralj«. Jednaka se manifestacija ponavlja u Ljubljani, pa u Zagrebu.
  Ne bih hteo da preteravam vaznost ovoga gesta omladine, koji je u istini ostao samo izolirana refleksna reakcija omladine, koja je pod za-ostrenoscu skorasnjih dogadaja osecala bolnije tezinu ocajnog polozaja svoje zemlje na pogled novog suverena obnovljene bratske Kraljevine Srbije. Jedno stoji, a to jeste: da je to prvi put Sto je javno, ne od nekog pojedinca kao neka hipoteza, vec od jedne skupine kao jedna, volja i uverenje, iznet konkretan nacin kako ce se ostvariti jugosloven-sko narodno jedinstvo. Procès toga ujedinjavanja imao je konacno da se krene putem kojim se ujedinila Italija, znaci: jedna mala nezavisna nacionalna drzaviai, u ovom slucaju Srbija, bice ono atrakciono j e z -g r o , koje ce oko sebe okupljati neoslobodene srodne oblasti. Hrvatski i slovenacki omladinci koji ce malo docnije da pod votstvom Greg. Zer-java dodu u Beograd na kranisanje Kralja Petra, tu ce nadu da pod-vuku. Koliko je ta ideja brzo hvatala terena pokazuje zorno fakt da se doskoro u Beogradu pokrecu nacionalisticke novine Slovenski Jug sa sirokim programom narodnog ujedinjenja Jugoslovena, a mozebit je joä karakteristicnije sto se pokrecu i druge novine sa näslovom P i j e -mont. Javnom mnenju, omladini, knjizevnicima i publicistima, poli-ticarima i oficirima u Beogradu i Srbiji, u kojima se svima sa dolaskom nove dinastije, emancipovane od Beca, probudile nove dalekosezne ambicije, ta ideja Srbijinog Pijemonta zariva se u glavu sugestivnom snagom fiksne ideje. Drustvo srbijansko bice kao neki izvesno vrème obamrli organizam, kroj koji je prostrujala neka pomladujuca sila. Oficirski kor, osloboden majusnih briga i intriga, evoluisace u neku socialnu elitu, koja ce, sva prozeta nacionalnim apostolatom i idejom usudnog poziva Srbije, da se groznicavo sprèma za neumitne velike dogadaje. Knjizevnici traze sve nove i uze dodire sa knjizevnicima hrvatskim. Gradansko druâtvo formira sa ne manjim zarom organiza-cije za propagandisticki rad u neoslobodenim zemljama, u prvom redu u vilajetima Kosovskom, Bitoljskom i Solunskom, danasnjoj Juznoj Srbiji.
  Nema o tome nikakve dvojbe da je sa dolaskom Karadordevica na srbijanski presto privlacna snaga Srbije i u politiékom i u kultumom pogledu porasla mnogo. Qnaj povik jugoslovenske omladine na beckoj stanici nije doduse ni izrecno ni preéutno formulovan ni u jednom stra-naôkom programu ili organu, ali je ostao u vazduhu kao jedna od onih krilatica, koje jedared kad se u promet bace, iz njega ne izlaze. Ome-ravanje Zagreb—Beograd u jugoslovenskoj inteligenciji, koja je razmi-
4*
51