stoji jos jednobrodna presvodena crkvica sv. Mihajla sa afreskom crkvenog ktitora, nekog zetskog kralja, koji drzi u ruci model crkve (XI v.).
      Starinarsko drustvo u Kninu i drustvo »Bihac« u Splitu otkopali su pored toga ispod zemlje cijeli niz starohrvatskih crkvica, osobito u sredistima politickog zivota Hrvata, u okolici Knina i Splita. Isticu se iskopine crkve kvadratnog oblika sa osam stupova poredanih u oktogon koji su podrzavali kupolu u srednje-vjekovnoj »Gradini« u Solinu. Uokolo zidina ove crkvice svud su oble nise sa kamenim sjedalima za odlicnike; Bulic je nagadao, da je to crkva sv. Petra u kojoj je odaslanik velikog pape Grgura VII god. 1076 svecano okrunio Zvonimira za kralja Hrvatske i Dalmacije.
     Sve do sredine XI vijeka crkvene grade vine vecih razmjera su iznimna pojava u Dalmaciji. Takav je izuzetak velika okrugla crkva sv. Donata u Zadru koju je zadarski biskup Donat dao podignuti od domacih majstora prema uzoru savremenih okruglih dvorskih kapela cara Karla Velikog. Na carevu dvoru bora vio je Donat kao izaslanik dalmatinskih romanskih grado va oko god. 805.
      Negó sredinom XI vijeka stupi Hrvatska u jos uzi dodir sa crkvom i zivotom Rima i Zapada. Hrvatski kraljevi priklonise se velikom reformnom pokretu rimskih papa. U vezi sa ovim osnivaju Benediktinci upravo tada u primorskim romanskim gradovima kao i u dalmatinskoj Hrvatskoj brojne samostane. Oni dolaze iz juzne Italije i iz cuvene matice reda »Montecassino«, kojemu je osnivac sv. Benedikt lozinkom »ora et labora« dao i nabozni i prakticni karakter. Bene-diktinski monasi upoznase nase majstore sa dotjeranijom gradevnom tehnikom pomno tesanog kamena i uvedose u nase krajeve prvi sloj crkvenog graditeljstva monumentalnih razmjera i bazilikalnog tipa na tri broda. U ovim rano roma-nickim crkvama vecih razmjera nema sprva svodova vec ih prekriva ravni drveni strop; vanjske zidne povrsine su im proste i glatke bez veceg uresa.
     Jedna takova crkva netaknuta od zuba vremena i nenagrdena od ljudske ruke sacuvala nam se je u tihoj uvali otoka Raba, sv. Petar u Drazi. Takve su bile i katedrale gradova Raba i Krka prije negoli su bile pregradene. Bazilikalni tip prihvatili su u XI vijeku i Hrvati za svoje katedrale i kraljevske samostane. Ali oni ne kopiraju slijepo bazilike koje Benediktinci grade u primorskim gradovima sa romanskim pucanstvom. Prve bazilike kod Hrvata koje znamo po otkopanim ostacima u okolici Biograda, Knina i Solina postavljaju crkveni strop na zidanim stupcima i dizu zvonike ispred crkvenog procelja, dok Romani u gradovima rabe kao potpore lake stupove i dizu zvonike odjelito od crkvenog sklopa. Osobito su karakteristicni starohrvatski zvonici, koji se visoko koce ispred crkvenog procelja, masivni, nerasclanjeni u spratove i sa izgledom utvrdenih kula
36