608 Appendice. aut praefatos nuncios et legatos e suis terris seu dominiis eiicientes ». Del tutto uuovo appare nel 1568 il capoverso « In laicos se intromit-tentes in causis capitalibus seu crimiualibus contra personas ecclesia-sticas », che àa il seguente tenore: « Item excommunicamus et anatlie-matizamus omnes et quoseumque magistratus, senatores, praesidentes, auditores et omnes alios quoseumque iudices quocumque nomine vocentur ac cancellarios, vicecancellarios, notarios, scribas ac quoseumque execu-tores et subexecutores, omnesque alios quoquo modo se intromittentes in causis capitalibus -seu criminalibus contra personas ecclesiasticas, illas capiendo, processando seu sententias contra illas proferendo vel exe-quendo, etiam praetextu quorumeumque privilegiorum a Sede Apostolica concessorum quibuiscumque regibus, ducibus, principibus, rebuspublicis, monarebis, civitatis et aliis quibuscumque potentatibus quocumque nomine censeantur, quae nolmniis illis in aliquo suffragari, revocantes ex nunc, quatenuis opus sit, praedicta privilegia per quoseumque Bom. Pont, praedecessores nostros et Sedem Apostolicam sub quibuscumque teno-ribus et formis ac quovis praetextu vel causa concessa, illaque irrita et nulla ac nullius roboris, vel momenti fore et esse decernentes ». È nuovo anche il capoverso: « Praecipimus autem et mandamuis in virtute sanctae obedientiae ac sub poena indignationis omnipotentis Dei, ac beatorum apostolorum Petri et Pauli et nostrae universi*, et singulis patriarchis, archiepiscopis et episcopis caeterisque locorum ordinariis necnon qui-busvis aliis curam animarum exercentibus et aliis presbyteris saec-u-laribus seu quorumvis ordinum regnlaribus ad audiendam confessio-nem quamvis auctoritate expositi sive deputatis, ne de huiusmodi reser-vatione praetendere valeant ignorantiam, ut transumptum harum litte-rarum apostolicarnm penes se liabere easque legere diligenter et attente studeant ». Le bolle degli anni seguenti concordano con quella del 1568. 51. Papa Pio 5 al duca di Mantova.1 Roma, 21 aprile 1568. Dilecte fili nobilis vir salutem et apostolicam benedictionem. Le nostre occupationi ordinarie et i giorni santi che sopravenero sono stati causa che non havemo potuto rispondere fin qui alla lettera di V. Ecca de Y de questo, la quale ci ha veramente data la consolation grande per l’aviso che conteneva dell'abiuration successa quietamente, ancorché per lettere di monsr Borromeo et del r. Inquisitore l’havessimo inteso più distintamente. Di che ne ringratiamo il Sr Dio, et ne laudamo insieme il zelo e la prudenza di lei, la quale può esser sicura con questi mezzi d’indurre i popoli suoi a vivere come si conviene nel timore di S. D. Mtà, mossi necessariamente dall’esempio di V. Ece", onde noi l’esortiamo a perseverare in questo suo fermo proposito per honore et gloria del S. Dio et per stabilimento insieme dello stato suo, si come havemo detto più a longo ancora a monsre Capilupo al quale ci rimettiamo, et per fine di questo le mandiamo là beneditione nostra ch’il Sre Dio gliela conceda sempre. Orig. Archivio Gonzaga in Mantova. 1 Cfr. sopra, p. 222.