Raffaello architetto di S. Pietro. tità ha deciso (li darmi socio questo molto famoso e saggio uomo, affinchè io possa da lui imparare se mai possiede un bel segreto in architettura e così divenga sempre più perfetto in quell’arte: si chiama Fra Giocondo. Ogni giorno il papa ci fa chiamare c si trattiene per del tempo con noi su questa fabbrica ». 1 Addì 1° agosto 1514 Leone X regolò definitivamente la posizione e gli stipendi dei tre architetti applicati a S. Pietro. Furono nominati maestri o architetti direttori Fra Giocondo e Raffaello avendo il primo, siccome più vecchio, l’annua paga di 400, * Paffatilo quella di 300 ducati d’oro. 3 Giuliano da Sangallo ebbe parimenti 300 ducati l’anno, ma venne nominato non maestro, sibbene amministratore e coadiutore, 4 cioè ebbe principalmente la 1 PtJNGILEONI 157 8. CrUHL I, 93 S. 2 La cosa è rimasta ignota a tutti gli eruditi, che si occuparono della nuova fabbrica di S. Pietro, perfino a Muntz e Geymuller. Per la grande importanza di essa comunico qui il * breve, che tolsi dal codice dell’ Ambrosiana, di cui all’App. n. 3: fol. 115: * « Iocundo ¡architecto. Cum te iis in muneribus omnibus obeundis, quae ad bonum architectum pertinent, egregium ac praestantem esse eamque artem recte caliere et semper antea intellexerimus et nuper post Bra-mantis obitum in principis apostolorum templi Romani a fe. re. Iulo 11° insti-tuti, ea parte quam quidem ipsi inchoatam potius quam confectam videmus totiusque templi exemplo recognoscendo tuum ipso nobis ingenium et virtutem exaedificandique peritiam abunde probaveris : nos quibus niliil est fere anti-quius, quam ut id templum quam magnificentissime quamque celerrime con-st.ruatur, te magistrum eius operis constituimus cum salario ducatorum qua-dringentorum auri camerae nostrae tibi annis singulis persolvendorum a nostris pecuniarum, quae ad ipsius templi aedificationem erogantur ad nosque perfe-runtur, magistris, a quibus id salarium aequis pro tempore portionibus dari tibi cum petieris sine ulla mora etiam mensibus singulis mandamus. Hortamur autem in domino devotionem tuain ut huius muueris curam ita suscipias, ut in eo exercendo cum existimationis tuae ac nominis, tum amoris erga te nostri paternaeque caritatis, demurn et templi, quod in toto orbe terrarum longe omnium maximum atque sanctissimum semper fuit, maiestatis et celebritatis et inipsum principem apostolorum debita© a nobis pietatis et reverentiae rationem Imbuisse videare. Dat. Roma« dio pa Aug11 1514 anno secundo ». 3 II breve a Raffaello è pubblicato in forma ritoccata in Bembi E pisi. IX, 13 (cfr. App. n. 3) : in originale esso si trova nel regesto dell’A mbrosiana, di cui ecco le varianti : aedificiis per aedibus ; exemplo p. forma ; fere antiquius p. prope a. ; templum p. phanum ; constituimus p. faeimus ; salario duealor. tercentorum auri camerae nostrae p. stipendio numum aureor. trecentor. ; persolvendorum p. curan-dorum ; ipsius templi p. eius phani ; salarium p. stipendium ; mandamus p. iubeo ; Hortamur autem te in Domino ut p. Te vero horor ut; quibus p. quoniam ; in itt- venili tua aetate p. iuvenili aetate; paternaeque caritatis p. paternaeque in te bene-volentiae ; templi p. phani. Dopo pietatis nel Cod. Ambros. segue: et reverentiae. Die prima, Aug. nella stampa è cambiato in Cai. Aug. * Il * breve, parimenti ignoto finora, nel Cod. Ambros. ¡suona così (f. 145): « Iuliano de Sancto Gallo. De peritia in architecturae arte diligentiaque tua multos iam annos nobis probata et perspecta plenam fiduciam habentes, cum nihil sit fere nobis antiquius, quam ut principi» apostolorum templum roma- num a fe. re. Iulio II predecessore nostro inchoatum quam magnificentissimo