Documenti inediti e comunicazioni d’archivi. N. 89.
643
Ecclesiae Neapolitanum regnimi obstringitur, adversarentur. Cnnctanti excnsantique et rem nunciis ac litteris extrahere collanti denunciari iussit, nisi intra praefinitam ab se diem quod contra ius foederum edixerat, revocasset, se eum sacris prohibiturum atque liostem ìndica-tnnim. Suetis sub Gregorio audere impune omnia asperior ac prae-cisa nimis imperandi ratio haec videbatur iniectumque nimiae licentiae frenimi nequaquam aequis laniniis admittebant. Quamquam vioarius qui-dem, cuni explorasset per amicos Pontifìcis voluntatem flrmamque atque immotam intellexisset, moram sibi ad parendum non fecit et antiquato decreto Roniam, qui Sixto satisfaceret, misit ».
    La narrazione dell’incidente con la Francia a causa dell’invio di Frangipani non dà nulla di nuovo di quanto dicono le relazioni diplomatiche. Nella descrizione delle relazioni con la Germania Reichen-berger (I, 305, nota) ce ne ha dato un passo. Ugualmente anche le interessanti notizie intorno a Bàtliory e Sisto V.
    Un tratto esteso nella vita lo prendono le osservazioni su l'abbellimento di Roma e le costruzioni di Sisto V. Su questo punto era noto finora solo un punto pubblicato in Platner (I, 702). La «Vita» invece proprio qui ci offre molto che merita di essere comunicato.
    « Nec Sixtus interea a magnificis operibus substructionibusque in-clioandis perficiendisque cessavi! Quaternas vias a tempio div.ae Marie Maioris, quod sibi ab eximia in Dei genitricem religione ornandum con-celebrandumque susceperat, duxit munivitque: unam ad aedem Trini-tatis, quani s.acerdotes Gallici nominis, qui fratres Minimi dicuntur, incolunt, atque inde ad Portam Flaminiam, alteram ad aedem Sanctae Crucis in Hierusalem, tertiam ad Portam Tiburtinam, quae ad sancti Laurentii templum ducit, quartam per Traiani Columnam aedemque Vir-ginis, quae Laureti vocatur, ad sanctum Marcum, sfratas et curribus pervias omnes; quibus et ornatus Urbi et ipsi tempio Sanctae Mariae Maioris maiestas magnopere est addita. Et ne quid veterum monumen-toriun non ad cultum christianae religionis redactum cemeretur, Co-lumnis ipsis Traiani et Antonini marmoreas ingentes statuas, alterae [sic] Petri, .alterae Pauli apostolorum custodum huius urbis imposuit. Populus Romanus Pontificum Maximorum permissu Capituilium aedifì-care ac prò veteri nominis eius amplitudine exornare instituerat, ubi ■flatus a Pontifìeibus Maximis magistratus forum agit ac ius populo dicit. Sed qui aedifloationem curabant, studio antiquitatis provecti, cura alia signa deorum, quos olim veri expers civitas coluit, circum aedes posuerant, tum in ipsa aediflcii fronte ac fastigio statuam tonantis Iovis mediani inter Palladem et Apollinem .antiqui omnes operis collocarant. Ea res priscae superstitionis vanitatem referre visa Sixti animum iam tum graviter offenderat, curn cardinalis esset eamque cum plerisque pa-lam detestatus fuerat. Creatus Pontifex amoliri statiin iussit deprecan-tique magistratui ipsum se Capitolium everturum disturbaturumque, ni paruissent extemplo, est interminatus. Sed love atque Apolline amotis Minervam reliquit, quae galea atque armata urbem ips.am Romam re-ferret, in cuius dextera detracta hasta veteris eius [sic!] Divae insigni aeneam ingentem erucem ad signifìcandam veram civitatis religionem imperiumque non alteri iam quam uni Iesu Christo vero Deo ac verae saliitis datori subiectum reposuit. In Vaticano Palatio bibliothecam