Documenti inediti e comunicazioni d’archivi. N. 90. 651 omni veste parietes, contra quam delatores nunciarant, vehementer pro-basset, quid arcis illis (quatuor erant) clauderetur, quaerit. Forte eve-uerat, ut eo ipso tempore, quo adventare Pontificem nunciatum Montalto est, ex iis arcis duas ille recluderet, neque otium aut cura, dum ad Pontificem festinat, iterum claudendi fuerat; elato ergo statini alterius oper-culo : libri, inquit, pauci quidem sunt, beatissime Pater, quos mecum Sanctam Agatham defero vel curae pastoralis adiumentum vel solitu-dinis solatium. X ili il tum ad ea Pontifex, nisi quod collaudato biblio-thecae instruendae studio: an sancti Thomae suo iussu Romae nuper editi praeclara illa volumina coemisset, interrogavit. Neque expectato responso, bene homini iterum ac tertio preoatus abiit paucosque post dies accersito rem totam, uti gesta erat aperuit. Eae res destinatos Montalto lionores maturavere; sic omnino Pius erat. Destinata semel animo, si quis per malas artes oppugnaret, acrius ac festinantius urgebat. Pro-xirna ergo Senatus amplissimi lectione in cardinalium collegium Mon-taltum cooptai anno salutis MDLXIX. Cap. XI. Montalti dum cardinalis fuit vita et mores. Fuerunt qui dicerent non aequum Montalto cardinali fuisse Grego riunì, eo maxime argumento, quod constitutam cardinalibus minime locupletibus annuam a Pontificio fìsso pensionerai Montalto postremis sui Pontificatus annis persolvi vetuerat. Causam fuisse praehibent splendide aedificataiii a Sixto in Exquilino villani. Eam enim cum praeteriret ali-quando Gregorius, percontatus, cuius illa opus esset, ubi a cardinali Montalto extructam audivit, nimirum, inquit, egeni cardinalis aedifìcatio liaec esse minime videtur. Quare, ne egenis eonstituta stipendia in co-piosos absumeret, Montaltum inter indigentes in posterum referri vetuit. Cap. XII. Francisci Peretti caedes incredibili animi aequitate tolerata. Qui viene menzionato di nuovo « Gregorii minus aequus animus » e ci informa, che era stato narrato, che il papa avesse detto ai cardinali: « Caverent magnum illuni cinerarius, qua voce Montaltum a colore fran-eiscani vestitus desìgnabat ». Dietro la descrizione del predominio di Montalto su se stesso, in ocasione dell’uccisione del suo nepote osserva' Fautore: « Ea animi aequitatis aditum Montalto ad Pontificatimi ape-ruisse eredita constanter est ». Cap. XIII. « Pontifex Maximus magna Patrum consensione declaratur ». Cfr. sopra p. 14, n. 6; p. 19, n. 1, 4. Di un racconto del pontificato di Sisto V Fautore si astiene. Egli descrive nella seconda parte solo circa il suo carattere: 1° Gratia in benemerentes ; 2° Pietas in Franciseanoriun ordinem; 3° publica secu-ritas. Da questo terzo punto Ranke (III, 71* s.) ha comunicato i passi più importanti della descrizione delle condizioni sotto Gregorio XIII. L’esposizione circa i provvedimenti di Sisto V è manifestamente più corta. Nella seconda parte Fautore menziona i rimproveri che vennero fatti a Sisto Y per alcune nomine cardinalizie (cfr. sopra p. 168 s.).