Pornind de aici dezlànjuie o adevàratà pledoarie despre cinste, afirmind cà necinstea femeii se resfringe in felul aeesta fi asupra bàrbatului: « efti vinovat cà incaici cinstea, bunul renume fi, in sfirfit, efti vinovat fa(à de sufletul tàu» (f. 158).
     In^elegind cà pe Woroniecki il atrage intr-o bunà màsurà fi bogàjia Barbarei, autorul scrisorii ii atrage aten^ia cà o avere care s-a strins in felul acesta nu e durabilà, pentru cà: « ufor s-a strins, ufor dispare» (f. 161). §i chiar dacà impotriva firii fi a providen^ei ei ar face eforturi s-o men^inà, le va fi imposibil, deoarece « bogacztwa prowadza nasz do zbytku, zbytek bardzo snadnye do vbosztwa» (bogàjiile ne due la risipà, iar risipa foarte iute la sàràeie), f. 161.
     Afa cà, in concluzie, din cauza acestei càsàtorii nedemne il declarà pe Woroniecki proscris in ochii nobilimii fi lipsit totodatà de trainice profituri materiale. Ambele texte sint scrise cu vervà publicisticà fi fac dovada excelentà a limbii polone vorbite in secolul al XVI-lea.
     Celelalte texte inedite cuprinse in ms. B.A.R.P.R. 638 1 prezintà mai pu^in Ínteres literar. Diferite de problematica generalà a ms. 638 sint douà lucràri referitoare la istoria fi drepturile bisericii catolice in Polonia 2.
     Toate scrierile discutate mai sus sint necunoscute pufalica|iilor de texte de pinà acum. Restul de 24 de titluri cuprinse in manuscrisul nostra sint publicate in culegerea lui Czubek in variante mai mult sau mai pu{in apropiate. Fàcind analiza textologicà a unora dintre acestea, am ajuns la concluzia cà manuscrisele care au stat la baza publica(iei sint intr-o oarecare màsurà diferite fa^à de textele copiate in ms. B.A.R.P.R. nr. 638. Spre exemplificare vom cita citeva versuri din poezia Krolia Polskyego Zegnanye s Kroliesltvem Polskim
     J. Czubek	Manuscrisul 638
p. 3 Zachowalem wara prawa i wolnosci	f.	15v.	Zahowalem wara prawa y wolnosezy
     Wedlug przysiegi wszystkie w statecznosci	Wedluk przysiegy wszitkie statecznosczy
p. 4 Z sobom nic nie wzii^l, wszytkom tvam zostawil	f.	15v.	Sobam nycz niewzyal wszitkom tu zostawiel
p. 4 Za nic dia niej masz garlo maj$tnosci	f.	15v.	Za nicz dlia ny nic masz gardlo maietnosezy
p. 4 Czlowiekiemem byl (i) grzechom przychylny	f.	15v.	Czlowiekiem meni bel grzechotv przyhelny
p. 4 Opiek wam z%dai$c, w opiek?, wam daj$	f.	16	Opiek wam z^daiacz w opieke wam oddaie
     Dupà cum se observà, deosebirile sint mici §i denotà un izvor comun apropiat.
     Poemul de largà intindere Interregnum (ms. f. 18—27) este tipàrit de Czuebek dupà ms. Branicki 50, despre care am stabilit cà este cel mai apropiat de ms. B.A.R.P.R. nr. 638. Poezia este atribuità de càtre istoricii literari lui Jan Gluchowski. Din comparare a celor douà texte rezultà deosebiri morfologice, de formarea cuvintelor §i chiar lexicale. Iatà de exemplu:
     J. Czubek	Manuscrisul 638
v. 1 I przeczze ja w stvym bluszczu zwiedlym i zalobie Przecze ya bluszczu wszem zwyedlym y zalobie
v. 11 Ostatniemu potomku Lecha cnotliwego	Ostatniemu potumkowy Lecha cnotliwego
v. 14 A po jednym dwanasciom bqdqc polecona	A po iednym dwunasczom bedacz poleczona
v. 15 W spraw? zl$ i w upadek w okruczenstwo ono	Sprawe zia y porzadek okruczienstwo ono
      Ktorem belo rycerstwo wszytko rozrzetvniono	Ktorym belo riczorstwo wszitko rozrzewnilo
      Bo kazdy w sobie garnq,l a na stronie trwoga	Bo kto sye kaszdy garnal a na strone trwoga
      Rzeczpospolita sierot^ zostala nieboga	Rzecz spolna sierota zostala nieboga.
     In unele cazuri, deosebirile decurg, evident, din grecala copistului. In aitele insà, eie ne pot furniza indicii care sà denote folosirea unui text mai vechi §i mai putin cizelat din punct de vedere al limbii literare. Astfel:
v. 121 Za któr^ rz^d, zwierzchnosci, prawa ustawaly ms. Za ktora rzad zwirchnoscz prawa vstaly
v. 219 Placzcie tak cnego pana z laskaivosci jego	Placzczye tak laskawego Pana z laskawosczy iego
     Din exemplele de mai sus reiese cà ms. romànesc a folosit un izvor mai vechi, cu forme arhaice.
     Ìn concluzie, putem afirma cà ms. B.A.R.P.R. nr. 638, care concine scrieri literare inedite din perioada primului interregn polonez, este deosebit de important pentru istoria §i istoria literaturii polone vechi. Cu toate cà, a§a cum am mai afirmat, calitatea literarà a acestei literaturi publicistice nu se ridicà la valoarea marilor opere literare poloneze din secolul al XVI-lea, totu§i
      1	In limba polona: In interregno divoya powynnoscz Panow Rad (f. 58), Pro pietate in patriam sive ergo R. P. amore de hinc veritatis posuit (f. 73 — 74), Odpoxciedz taiemnim zdrayczom (f. 74 — 74 v), Sprawa z Gastaldem przez Castelyany Zosieka postane (f. 121 v). ìn limba latinà: Quaestio vtrum regimen istius Principis est duraturum item an sub alio melior gubernatio futura est (f. 1—2), Contra confederationem (f. 129 v-132), Ex. litteri» unius secretary S(ìc Casa Magestatis que scripte sunt ad Ducem Bauariae (f. 143 v — 144).
       2	De primatu regni contra arhiepiscopum (f. 132 — 143), lucrare in prozS, in limba polona, relatind dupà cronicarii Dlugosz, Cromer, Miechowita, Wapowius, despre lupta bisericii pentru cucerirea anumitor drepturi in stat ;Vita illustrium virorum (f. 177 — 181), lucrare ìn prozà latinà de Filip Padniewski despre viaja a patru prelati catolici polonezi: Andreas Crziczki, Petrus Tomiczki, Ioanues Choienski si Samuel Macieiewski.
296