178
zalijetao u turske strane oko Blatnoga jezera, a i inace bjese u citavoj Turskoj poznat kao krvni dusmanin njezin; stoga ga sultan natimi taj put tesko kazniti. Medutim je Nikola Zrinski saznao jos prije dolaska Sulejmanova sto ga ceka, pa zato opskrbi Siget hranom i oruzjem, a onda sakupi oko sebe hrabru cetu ponajvise samih Hrvata uz nesto malo Madzara (ukupno oko 2.500 momaka) u tvrdoj nakani, da ce pod gradom zabaviti sultana, dok mu ne stigne obecana pomoc od kralja Maksimilijana, da ga oslobodi. Sultan odmah pocetkom augusta 1566. opkoli Siget sa svih strana i uze vanjski grad bìti iz topova tolikom zestinom, da se Zrinski morao vec za nekoliko dana povuci u nutarnji grad. Sada ponudi veliki vezir, koji je vodio ope-racije pod Sigetom, Nikoli citavu Hrvatsku, ako mu predade grad; no Zrinski to s prezirom odbije, Potom uzese Turci jurisati grad, ali ih Zrinski suzbije, pace smjelim provalama nanese im znatnih steta. Zbog toga odluce se Turci, da ce gradske zidine potkopati lagumom i tako provaliti u grad. I odista, kad im je uspjelo razvaliti glavni dio gradskih zidina, Zrinskomu ne preostade, nego birati izmedu kukavne predaje i junacke smrti. Dne 7. septembra provali on na celu preostale posade iz grada i pogibe kao „novi Leonida“. Ali radosne vijesti o padu Sigeta sultan Sulejman nije vise docekao, jer je jos 4. septembra u svom cadoru umr'o. Smrt njegovu znao je veliki vezir Mehmed Sokolovic vjesto zatajiti, bojeci se s pravom, da ce se sva turska vojska razbjezati. Tim lukavim cinom spase Mehmed Sokolovic slavu i snagu carstva poslavsi podjedno brzoga tatarina sultanicu S e 1 i m u, svome tastu, da ga prvi pozdravi kao novoga pa-disaha. Junastvo Nikole Zrinskoga zadivi svu Evropu; no uza sve to, sto su Turci zauzeli Siget, ipak se smije kazati, da tim casom pocinje najprije lagano, a onda sve to brze padati njihova sve dotle golema snaga: oni su dosli do zenita svoje srece i moci. Odmah poslije od-laska Turaka zapoce Maksimilijan pregovore o primirju, no ono bjese utanaceno tek 17. februara 1568. u Drenopolju na osam godina uz tivjete jos od godine 1547. To prinudi Ivana Zigmunda Zapoljskoga, da je i on stao ugovarati s Maksimilijanom. On se odrece (1570) kraljevskoga naslova zadrzavsi samo onaj „vojvode erdeljskoga“, a Maksimilijan se obaveza, da ce po njegovoj smrti Erdeljcima dopustiti, da sebi slobodno izaberu novoga vojvodu. Mladi Zapoljski umre vec slijedece godine (1571), a s njime izumre i rod njegov.
Maksimilijan i hrvatski stalezi. Poslije smrti bana Petra Er-dodyja (26. aprila 1567.) imenova kralj Maksimilijan dva bana, biskupa