i6o8
  Satn Votum dt pace dt er et um , & ejus ira-ilmie.
 4IO HISTORIAE VENETAE
pacifque fru&us deguitandos effe : privatas attritas opes, erariutfi exhauitum r Anglie Regem ad Hollandicum bellum ftipendia pofthac non erogaturum , haud femel obteftatum : Gallum fe, oneri fumptuique fubdu&urum : reipublice firmamentum . leges, pecuniam, nullo nifi quietis fulcro fuftentari poiTe Ita difientientibus animis, aliis in pacem inclinantibus, aliis in bello pertinacibus, negotium extrahebatur, rebufque ma-turandis longo atque anxie moro injiciebantur : cum tandem ea vicit fententia, que pacem equis conditionibus am-pledendam cenfebat. Verum initio fummis adeo diffieuha-tibus cunóta implicabantur, ut fere defperatum fit. Ee vero ad tria potiflimum capita redigebantur : quorum unum ad religionem j alterum ad Batavorum libertatem ; tertium ad maritima commercia fpedabat. Ut ortodoxe religionis cul-tus catholicis apud Batavos permitteretur , fummopere Archi-duces nitebantur, adftipulante ac favente Janinio profide verum contradicente Anglo, frementibus populis, quod una cum religione Hifpanos in eorum vifeera recipere vereren-tur. Rejeda in aliud tempus res eit, atque ad libertatis ju-ra deventum j quo in negotio valde laboratum . Arduum Hifpano videbatur, poft tot bella , acerrimas cruentafque con-tentiones , omne jus in Hollandia ac Zelandia amittere j quodque non minus referre videbatur, eo exemplo reliquos in Belgio ad libertatem ( qua nil pretiofus hurrrano generi a Deo immortali tributum eit) confequendam infiammare , cum illos , qui diuturna obitinatione intrepide ac graviter pugnaifent, jugum tandem excuffiffe cernerent . At Batavi contra, nifi id permitteretur , graviifima omnia fubituros, atque rurfus in belli fludus fefe demilTuros affirmabant. Tertium caput de Indica ac Peruviana navigatione , atque ex iis oris auri exotericarumque mercium exportatione fupererat. Durum fane Hifpanis videbatur, ampliffima oceani commercia cum aliis communia habere ; quique fingulis annis im-menfam auri vim , infìnitam prope rerum copiam ex occiden-tis remotiilimis regionibus in Hifpaniam importabant, atque mox in dillltas Europo regioncs difpergebant, alios vel fo-cios vel participes nancifci . At cum , maritime genti id ni concederetur, navali gloria commodifque fe privari Batavi