morao da bude voden od Hrvata i Slovenaca i da bi se on morao prozivjeti u slobodnoj borbi na isti na-cin kao i njemacki protestanski pokret.
    Pisati o Matiji Vlacicu, koji je usao u historiju razvitka zapadnoevropske kulture, kao jedna od naj-znacajnijih kulturnih licnosti 16. vijeka, pod imenom Matthias Flacius Illyricus, pisati o njemu danas, sa perspektive cetiristogodisnje vremenske udaljenosti, kada medunarodna srednjeevropska konstelacija nije nista povoljnija od one, koja je postojala poslije Mu-haca, i kada ima medunarodni vai protureformacije politicke, socijalne i kulturne vecu udamu snagu nego u Vlacicevo vrijeme, otkrivati prizore Vlaciceve dramaticne borbe za nezavisnost duha i slobodu Ijudske misli, koja je isto tako potisnuta, pritisnuta i ugrozena u nasim danima kao i prije cetiri vijeka, priblizavati Vlacicevu licnost nasem vremenu i nasoj problematici, pisati o njemu kod nas, — jer tudi svi-jet, Nijemci, Francuzi, Talijani, pisu o njemu vec nekoliko stotina godina, — znaci za nas upoznavati jedan veliki, cist i pozitivan karakter, koji je nas, znaci upoznavati misli, probleme i situacije koje su nani uza svu vremensku i geografsku udaljenost bliske i intimne, znaci priznati Vlacica za svoga.
    Moze da se postavi pitanje, za sto se iz zaborava izvlaci Vlacic danas i zasto se nije ostavilo da to uradi neki profesionalni historicar. Na to pitanje je lako odgovoriti. Od ilirizma, kad su u Zagrebu sku-pljana djela Vlacica-Ilirika do danas, u ovih sto godina, bilo je dosta vremena da se medu nama ozivi Vlacicev lik i da uskrsne njegova misao. Pisac koji je Vlacica obradio na ovaj nacin, ucinio je to iz nekoliko razloga. Od prvih gimnazijskih godina na na-rodno ugrozenom istarskom tlu on je u Vlacicu vidio jedno daleko osamljeno svijetlo u nasim kulturnim naporima i jedan kristalno cist lik, tvrd, prkosan,
Vili