ViT a:
XXI
ma in alios, in fe nimìum paene multa inquirens; in feligendis, collocan-dìfque verbis, multum ponebat operae, atque in ea re magnam cum pru-dentiam, turn vero etiam diligentiam adhibebat: hoc enim unum fibi per-fuaferat effe, quod in oratione novitatem, & quafi, patriis moribus con-iervatis, peregrinitatem tamen quandam effingeret; quae, cum multum omnibus in rebus admirationis habeat, ob id iplum plurimum etiam non modo dignitatis, fed etiam jucuriditatis adferre folet. Ac profeiìo, quantum intelligere nos poffumns, praeclare hoc, quod difficillimum femper ha-bitum eli, Bembuspraeftitit, ut, cum minus fere ufitate loqueretur, hofpi-tis fpeciem tamen effugeret. quod lì qui funt, qui vulgi opinione duiti , quotidianam hanc tritam, communemque diftionem in hominum erudito-rum, aut verfibus, aut profa oratione vel poftulent, vel expedient, atque ob eam caufam Bembi oratione ;, quae a plebejo ac pervagato hoc taberna-riorum atque opificum fermone longe diffonat, minus dele&entur ; ii erunt ex eorum numero, qui de iis ltudiis exiftimare aut leviter, aut nihil pof-fint. Cajus quidem Gaefar, ut litt^ris proditum video , & ipfe bene loquendi. Iaudem, non populi confuetudine, fed multo ftudio, multifqne litteris, & iis quidem reconditis & exquiiìtis, affequutus elt; & cum de ratione Latine loquendi ad Ciceronem ipfum accuratiffime, pluribns quidem libris > fcriberet, verborum deleftum originem dixit effe eloquentiae. Jure igitur Bembus, majore quadam cura, in verbis eligendis torquebatur, praefer-tim cum Etrufce fcriberet : itaque nova , fplendida , decoraque ejus in primis oratio eli: parum enim fidei confuetudini femper habuit*, quod ea partim varia atque inconftans, partim etiam vitiofa atque corrupta effet ; &, quoniam ne Romam quidem, nec adeo Athenas illas ipfas Atticas , quibus temporibus eloquentia maxime floruit, diutius tenere illud potuiffe Fcriptum legerat, ut ne barbarie earum infufcaretur atque inquinaretur oratio:, repudiandum fibi hunc fermonem, qui nunc eli, ffatuebateffe', atque eum, qui fuerat in Etrufcis olim hominibus purus atqne emendatus , cum minus dum exterarum nationum in Italiani confluxerat, adicifcendum : qui cum illi non de populo, futili inanique doftore, difcendus effet ; fed e veterum libris, graviffimis auftoribus , percipiendus•, illud etiam eadem opera adfequebatur, ut ejus, dignitatem, gravitatemque haberet oratio : nam quotidianus quidem , vulgarìfque hic hominum fermo, e fordidis arsi-bus maximam partem duftus, multum ex officina, multum e taberna, e fellaque redoleat, neceffe eli. ( a ) Sunt igitur Bembi de ratione Etrufce loquendi libri tres in dialogo mirabiliter fcripti ; quibus proietto effettuili eli, ut quod homines Etrufce loquantur, non bonae modo jam confuetudi-nis fit, quam tamen fluxam atque inltabilem videmus effe, fed jam etiam
d	fcien-
   (a) Sunt igitur Bembi de ratione etrufce loquendi libri tris ) Opus ita infcribitur: Pro/i di M. Pietro Bembo nelle quali firagiona dilla volgar lingua fcritte al Cardinali di' Medici chi poi) fiato cnato a Sommo Pontefice & ditto Clemmte Settimo divife in tre libri. Prodiit primum Venetiis in fol. e praelo Joannis Tacuini anno M. D.XXV. PRÌMUS omnium Bimbus fuit, qui noftris hominibus linguae fuaeartem traderet, cujus praecepta ipfe longo ftudio, multaque optimedi-ciorum obfervatione congeflèrat , ut grammaticae artis corpus abfolveret. Scio equidem ante editoseos libros, jamab anno M. D.XVI. de menfe feptembri, Anconae , per Bernardinum Vercellenfeni, in 4. emiffum effe in lucem Joannis-Vrancif :i Fortumi opus hoc titillo : Regoli grammaticali della volgar lìngua. Sed Bembus in Epift. vernaculis Vol. III. lib. II. ad Bernardum Taf-fumlcribens, plagii aperte Vor timi um infimulat, fuaqueefle, quae ille venditavit, apertepro-fitetur . ,, Quanto al niaeftro Pellegrino Moretto,, ( hic eil Pellegrina* ille Mantuanus, qui praeter quaedam alia perpauca, invulgus ediditlibelluni, qui infcribjtur: Rimane de tutte li ca-
dentit