14
De initiis muneris pastoralis Franciscanorum
monachorum, qui erant valde numerosi et in tota Bosna diffusi, sed, proli dolor! et ipsi in fluctibus Patarenismi dis-parent.76 Plures notitiae conservatae sunt de laboribus Do-minicanorum, quos Franciseani a. 1330 definitive substituunt atque deinceps ipsi soli ex ordinibus religiosis in illis regi-onibus laborant fere usque ad finem saeculi praeterlapsi.77
    Multiplicatio novarum dioecesium naturaliter novarum provinciarum ecclesiasticarum formationem postulabat, cui necessitati etiam poiiticae circumstantiae temporum fave-bant. Ab a. 925/28 sola ecclesia spalatensis erat metropolis pro toto territorio Croatiae et Dalmatiae romanae. Sed jam a. 1022 ecclesia ragusina a Benedicto Vili titulum metropolis obtinet et de facto versus finem saeculi XI ab omnibus ut talis agnoscitur 78 numeratque suffraganeas ecclesias: Tribuniensem et Mercanensem, Zachlumiensem seu Stag-nensem, Corcyrensem; aliquibus temporibus Bosnensem, Rhiziniensem atque Catharensem.79 Anno autem 1154 etiam jadrensis ecclesia titulo metropolis decoratur80 cum susfra-ganeis dioecesibus: absorensi, arbensi et vegliensi.81
    Sic ergo totum Croatiae territorium respectu ecclesiastico hierarchice organizatum fuerat jam initiis activitatis pastoralis Franciscanorum. Re quidem vera multae memo-ratarum dioecesium decursu saeculorum diversissima infor-
    76	Th einer, Mon. Slav. Mer. I, 20 n. 35.
    77	Theiner, Mon. Hung. I, 514—518 nn. 794 ss; 526 n. 814; Farla-ti, IV, 58. Anno 1870 in Banjaluka Trapistarum sodales suum monasterium erexerunt. De ipsorum lin Bosnam adventu cfr. Gavranovic B., Uspo-stava redovite katoli£ke hijerarhije u Bosni i Hercegovini 1881 godine, Beograd 1935, 115 ss.
     78	S i s i 6 , Povijest Hrvata, 569—570.
     79	F a r 1 a t i, VI, 189 sq, 322 sq, 388, 411, 427; S d § i c , Povijest Hrvata, 569—570. De antibarensis metropolitanae ecclesiae erectione ejusque in alias dioeceses uti suffraganeas jurisdiotione cfr. Markovic I., Dukljansko-barska metropolita, Zagreb 1902.
    80	Bianchi, Zara Christiana, I, Zara 1877, 21; II, Zara 1880, 502 ss. F a r 1 a t i, V, 57 vult id circa a. 1146 factum esse. De diecesis vero pharen-sis, quae a. 1147 eracta fuit, subiectione controversia inter spalatensem et jadertinum metropolitas usque ad a. 1181 protracta erat, quo quidem anno spalatensi ecclesiae ut suffraganea adjudicata fuit. F a r 1 a t i, IV, 242—243. Haec vero dioecesiis in vita usque hodie persistit.
     81	F a r 1 a t i, V, 57.