96
De jure muneris past, a C. T. ad provinciae divisionem
ficiis. Propterea episcopi, quamvis totum onus sui officii non sentiebant (quia provinciae miulta incumbebant), ex altera parte quidem neque episcopalem splendorem, inde-pendentiam, ac praesertim totalem et exclusivam potesta-tem in clerum exercere poterant, sicut in casu cleri saecu-laris exercere potuissent.
    Alias, etiam optimae leges suum quaeque specialem in vita inveniunt modum realisationis. Sic et in casu nostro, episcopi, quamquam ornati et firmati summa auctoritate, potestate, jurisdictione, extraordinariis facultatibus pro cura pastorali, nihilominus aliquatenus in pejori non satis convenienti conditione imveniebantur, eo, quod, si potesta-tem suam in omnibus praevalere voluerint, remanebant semper soli et derelicti ac insuper ex parte materialis provisi-onis aliquantisper a provincia dependentes erant. Denique, in casu dissensionis, utraque pars mille modos effugii invenire poterai.97
    Proinde nihil mirum, si historia nobis hujusmodi diver-gentes tendentias aperiat. Hucusque enim oportebat mul-tum sudare, ut decreta Tridentini introducerentur, nunc vero eadem illa idea alium modum expressionis inveniet. Co-natus videlicet eorum tendunt vel ad subtractionem paro-chiarum et parochorum e potestate et vigilantia superiorum regularium, vel ad impositionem suae auctoritatis conven-tibus et superioribus regularibus, vel aliquoties ad intro-ductionem altenius cleri. Unumquodque vero istorum acquisita jura regularium offendebat, atque exinde statim dissensiones oriebantur.98 Hoc solum in Bosna sed ubique similes casus eveniunt, uti innumerabila documenta in archivo S. Congregationis de Propaganda fide dare testantur pro Hollandia, Anglia, Albania, Bulgaria ... 99 Sed
    97	Hoc et S. Congregati'o non semel experta est et iterato ih documentis invenitur expressum multa nempe adesse quae in vita non legibus sed ca-ritate componuntur.
   98	Unumquodque systema regiminis suas bonas atque inconvenientes partes habet.
    99	Sane cuique historiae ecclesiasticae g.naro ac documenta hujusmodi disisensionum volventi ¡statiim clarum eisit res istas non fuisse raras neque solum in Bosna. Ex altera autem parte in dijudicanda culpa alterutrius partis ad certas conclusiones pervenire atque aequa lance merita et demerita