DI PIER PAOLO VERGERIO 225 quidem meum conficerem et ad te aliquando scriberem ; tibi autem licere, litteris meis habitis, prò arbitrio et legere illas et negligere, aut, quoniam illud opinari nequeo, ut prorsus negligeres, qui es in omnes, sed ante omnes in me benignissimus, ut reponere et 5 proferre W et in dies servare illas et, captatis horis, ad commodum legere posses. quamobrem constitueram nuper mecum ut hoc tempore, quo vacare nobis a studiis per singulos annos ex more licet, aliquid ad te plenius conscriberem, totiusque anni cultum, tametsi alias fruges iactum semen afferre soleat, in hoc tempus 10 tanquam in messem(b) conferrem; sed fuit unde propositum meum repente turbaretur. confectis etenim anni studiis, cum iam otioso animo ad te spectarem, subito signa quedam infectam testantia regionem se effuderunt W (>)} ex qua re plerique qui sanissimi vi-derentur consumpti sunt. ego vero, qui michi iandudum per-15 suaseram non esse his in locis morandum, protinus inde abii, non quidem quo plus ceteris mortem timerem; quid enim diuturnum iam philosophie studium ac multa vite experientia contulit, si nichil ex metu mortis detraxit, aut, tot ex omni etate morientes cum viderim, si modo secedere honeste possit, huic periculo sponte 20 subesse e vellem? et scio quidem esse plurimos non modo ex vulgo sed et doctos quoque homines, quibus persuaderi W nullo modo possit ; apud me vero tam certa res est ut, nisi in vinculis haberer aut honesti ratio refragaretur, contineri non possem, ac prestitisse (f) sibimet mortis causam michi videatur, quisquis mo-25 riens infectam habitationem consulto delegerit. mors enim, etsi, ut omnibus philosophis videtur, non sit malum, aut, ut seorsum stoicis placet, si etiam in bonis habenda, non passim tamen neque temere subeunda aut appetenda est, neque, nisi cum magna ratio postulat, accersenda. nam, ut turpe est metu mortis inhonestum aliquid (a) B perferre (b) Codd. mensem . Il revisore di PM, c. 81 b, corr. in messem, che pare richiesto dal senso. (c) B effunderunt (d) B superesse (e) P quibus iJ persuaderi (f) B P at prestit. (1) Le Deliberazioni del senato imperversava a Ferrara, si dovette di Venezia (Misti, reg. 44, c. 68) in rinviare il viaggio di due nobili desti- data dei 24 ottobre 1398, ricordano nati a far da consiglieri al marchese che, a causa dell’epidemia che allora Nicolò III. Pier Paolo Verger io. 15 leggere le lettere inviategli in qualche ora libera. A tal intento aveva aspettato le vacanze per raccogliere la mèsse, qualunque essa sia, della sua devozione ; ma, terminato appena l’anno accademico, una ripresa della motia lo costrinse ad allontanarsi da Bologna. E ciò fece, non perchè più degli altri teme la morte, il che poco converrebbe a chi si dedichi alla filosofìa, ma perchè, a differenza di molti pur dotti, stima reo della propria morte chiunque perisca volontariamente 14 dove infuria il morbo. Chè se la morte non è un male, ma anzi, secondo gli stoici, un bene, l’uomo non deve mai cercarla, ma, ove il dovere lo consenta, fuggirla.