DI PIER PAOLO VERGERIO 393 venerat W. atque ea verba ad singulos ictus identidem replicabat, non quasi qui se defenderet, sed qui gauderet non offensum, persica duriora enim cum sint, presertim immatura, et testam intrinsecus mittant pene lapideam, quantumlibet, faciemque luberibus multis 5 désignassent(b). Ex amborum autem factis atque dictis nostra plane deprehen-ditur ignorantia, que nostra culpa colligitur, qui fere nonnulla dolo, pleraque ex imprudentia, aut similia aut non longe diversa com-mittimus, pariterque peccamus ut ille qui medicum false induerat io artemque sibi vindicabat quam non noverat, quapropter casui da-bat W quod rationi debebat, et pretium exigebat erroris, cuius causa gravis erat pene reus, alter quoque non parum ex suo facto pene culpabilem (se) reddebat et plecti dignum(ll), cum inductus vehe-menti desiderio, speque allectus immoderata, précipitât vi maturare*') 15 id quod convenienti tempore erat explicandum, dum sibi primas partes benivolentie usurpare nititur apud dominum, qui vix for-tasse postremas merebatur, suoque demerito gravem contra se provocai indignationem, unde plurimum gratie obtinere cupiebat. uter-que tamen rite loquebatur magnoque cum fructu, si rite eorum 20 dieta pensentur, ut ceteris in rebus, quibus (f) coaptari possunt, su-mantur in exemplum. ille quidem, quasi diceret a Deo petenda(B> sunt bona, qui penitus novit quid sit cuique homini bonum et quid unicuique W malum(i); remedium vero a nobis, qui vel semper vel sepe a nobis ipsis fallimur, et, quod damnabilius est, fallere 25 alios nonnunquam conamur. alter vero, dum gratias egit Deo quod non impetebatur ictibus persicorum, primum quidem nos admonet, cum adversa patimur, non debere eos spedare qui prospere agunt, sed eos qui sunt in maiore adversitate constituti. horum enim contemplatione facilius possumus miseriam nostram conso-30 lari, deinde haud (k> obscure dicere videbatur non debere hominem (1> in se ipso sed in Deo fìduciam habere fa) de prohibendis (a) R oro. quorum - advenerat (b) BC designasset (c) Dopo dabat lacuna di più parole in R (d) R reddebat et plecto dignum ln B dopo et lacuna di tre o quattro lettere, e poi dignum (e) CR précipitât immaturare B in maturare (f) B ut ceteris omnibus quibus (g) R adeo petenda (h) C R et quod unicuique (i) fìC malo (k) BC deinde aut (1) B debere enim homini R debere Uomini (m) habere cancellato in B e ciò ripeteva dopo ciascun tiro, quasi fosse lieto di non esser colpito coi loro nocciuoli durissimi. Da questi fatti e detti vedesi chiaramente la nostra ignoranza, poiché noi pure pecchiamo non molto diversamente dal preteso medico, e dal colono presuntuoso. Eppure, a ben considerarle, le loro parole sono ricche d’insegnamento. Il primo c’insegna che dobbiamo chiedere a Dio le cose buone, ma trovare i rimedi da noi stessi, che siamo spesso ingannati o ingannatori. Il secondo ci ammonisce di guardare nelle avversità, non già a noi, ma ai maggiormente infelici, si da trarne consolazione ; avvertendoci inoltre che l’uomo non dee fidarsi in se, bensì in Dio, Pier Paolo Vergerio. 25*