DI PIER PAOLO VERGERIO
   inceptantes W a virtute et bonis artibus facile transversos ducant, ut sunt vulgi iudicia damnateque eorum sententie. eos enim sapientes, eos bonos, eosque denique felices credimus quos vulgus tales iudicat ; nec que (b> rectum iudicium, sed que publica opinio 5 tenet, sentimus. ideo in studiis nostris non quid decens aut honestum sit, sed ambitione et avaritia honores W ac emolumenta perquirimus. ille artes in pretio sunt, que plurimum lucri dant ; hique magnifice extolluntur, qui quovis modo, iure vel iniuria, augere opes norunt. nemini iam turpe est feneratorem fraudu-io lentumque alienarum rerum raptorem fieri, reliquos illicitissimos questus taceo, quos eo obnoxius querunt, quo maioris fructus exi-stimant. quo fit ut vulgi iudicia sectantes in easdem ipsi opiniones veniamus. qui enim aliquem videt sordidis lucris plenum, quem homines honorent, cuius industriam magnis laudibus probent ld>,
i	S splendide in conventu eorum quos dicunt bonos cives sedentem, late perambulantem, omnibus veritum, atque inde virtutem abiectam, nulli conspectam omnibusque calcatam; qui ergo novus in hunc vivendi iocum veniens, hec videt, tantamque, iuxta existimationem reliquorum hominum, impietatem (e) concipit. nam eius(f) in ani-20 mum venit earn, quam vulgus potiorem iudicat, partem sequi et se ceterorum sententiis conformare, ea propter, si copia rerum suppetat, deliciis dediti otio marcent; sin querende sint opes, hi se stipendiis ascribunt, ut publica licentia per vim et rapiñas aliena sua faciant; hi se negotiationibus dedunt, ut fraudibus et periuriis 25 censum augeant ; hi etiam litteris, non ut docti, sed ut quam maxime pecuniosi et honorati fiant. sicque de reliquis multis artibus, que cum bone sint, malo eas usui habent. et postremo, ne quid deessette) quod consiliis iuventutis officerete, adest parentum imperium, qui non nostrum, quod tamen plerunque deterius est, sed suum in 30 eligendo iudicium sequi cogunt. aut enim artes suas fructuosas experti, easdem liberos agere volunt, aut longa consuetudine eas fastidientes, que in se nequiverunt, in liberos tentant experiri.
        (a) Ra incipientes (b) B nec quorum (c) PRa honores aut emolumenta (d) BP prebent (e) Codd. imperitatem P M c. r 17 * : • Uterque codex id habet. Forte Impietatem • Combi improbitatem (f) B non elus II Sabbadini propone tantamque, iuxta exist, reliq. hom., (impietatem) imperitantem concipit, num (= nonne./ eius In men-tem... conformare? (g) P deesse (h) B efficeret
e, oltre a ciò, seguendo le tristi ^opinioni del volgo,
è indotto a cercare non quello eh’è retto ed onesto, ma gli onori ed il guadagno, e ogni cosa stima secondo il lucro che gliene deriva, giusto o ingiusto che esso sia.
Il turpe ricco vien lodato, dai « buo-« ni cittadini » onorato, e tutti lo ten-
{;ono in riverenza ; a virtù invece è misera, sprezzata, calpestata : talché il giovane, ciò vedendo, altrettanto malvagio ne diventa, giacché si conforma al giudizio de’ dìù, e quindi o mollemente nell’ozio vivrà, o, se gli fa di bisogno procacciarsi ricchezze, con violenza e frode se le prenderà,
e coltiverà persino le lettere per bramosia di lucro.
Aggiungasi ancora l’autorità de’ genitori, i quali al giovane impongono i loro voleri,