DI PIER PAOLO VERGERIO barus W, amicus tuus et studiorum socius(b), de re uxoria nuper edidit, elegantem illum quidem et, ut venustate sermonis(d) pre-clarum, ita preceptisM optimis atque(f) exemplis uberrimis ex omni greca latinaque historia collectis redundantem, miratus sum in eo 5 opere viri huius non tarn ingenium quam diligentiam; nam illud quidem iandudum, monstrante michi olim clarissimo viro Zacharia Trivisano (h) quandam ipsius epistolam (l), tametsiW negligenter, ut erat, et absque ullo studio conscriptam W, facile deprehendi. quod vero® nunc de re uxoria tarn erudite copioseque iuvenis io inexpertus nuptiarum scripserit, idque tam bene sciat quod nescit, hoc est quod ego non magnopere admirari non potui. itaque iam plane grecum, excellenter (m) autem latinum nemo negabit eum, qui (a) C Frandscus Barbara (b) R studiorum potius (c) R om. illum (d) M ve-nustatls sermonem (e) R ita et prec. (f) RHar. optimis et (g) M om. huius (h) C Trivixano Har. Trlvisario (I) R om. tametsi (k) R studio ab eo scriptam (1) Ha r. quid vero (m) B C excellentem Liber, per cura di A. Gnesotto, Padova, 1915, p. 15), e cioè quando il Barbaro contava presso a poco venticinque anni. Rispetto alla data della presente, riteniamo sicuramente che fosse scritta nel 1417 anziché nel 1416, data recata da un codice della Guar-neriana di San Daniele, sembra, citato dal Combi con la sigla «G. 107 A», per due ragioni. Nel primo luogo, non è punto probabile che una copia del trattato sia stata portata cosi presto a Costanza; e in secondo luogo, l’accenno all’indisposizione dello Za-barella concorda meglio con l’anno più recente. Ai lavori del concilio infatti egli non partecipava dalla metà d’aprile 1417 sino al 28 luglio seguente, e durante questo periodo di tempo doveva allontanarsi per cercare sollievo ai bagni di Baden. «Cum «in gravissitnum incidisset morbum, « victus amicorum precibus, delatus est « ad balnea, vix respirans. Ubi cum « paulum recreatus videretur, non ex-« spectavit firmati! valetudinem. Rediit «ad opificium suum et labores con-«suetos... Videbamus pallorem vul-« tus, oris macilentiam et totius debi-«litatem corporis; non ut hominem « sed velut simulacrum viventis et tam-« quam spirantis effigiem aspiciebamus «mirabamurque in membris adeo in-« firmis tam firmam vigere mentem » (cf. Poggii Bracciolini O ratio in funere Francisci Zabarellae cardinalis, discorso già stampato a Padova nel 165 5, e che citiamo dal codice del Seminario di Padova, c. 1383). (1) Per i rapporti di Francesco Barbaro giovinetto con Zaccaria Trevisan vedasi l’edizione del trattatello curata dal Gnesotto, p. xi-xra. Dice il Barbaro (ivi, p. 2) : « ea ex magna parte «sum secutus, quae Zacharias Trivi-« sanus, clarissimus hinc civis, vir ae-«tatis nostrae ingenio, prudentia, iu-«stitia, maximarum rerum scientia, «rebus gestis praeclarissimus etamici-« tiae iure mihi coniunctissimus, gravi-« ter exposuit, cum aliquando in eius-« modi rei sermonem incidissemus ». trovò presso di lui il libro di Francesco Barbaro, De Re uxoria : opera elegante e ricca di precetti ed esempi cosi greci che latini. Desta ammirazione poi non solo la diligenza dell’autore, che già s’era dimostrato giovane di molto ingegno, ma, soprattutto, la sua dottrina rispetto a quelle nozze, di cui è ancor inesperto. Pier Paolo Vergerio. 23*