DI PIER PAOLO VERGERIO	259
   se, si Seriphius esset, darum unquam fuisse futurum; quod neque virtuti Themistodis neque fiducie convenit. obsecro enim: Themistocli, tante virtutis viro, fas non erat, si SeriphiW natus esset darum fieri, cum videamus meliori virtute homines ex 5 agro atque infimo loco natos illustres evadere? nam W non fuisse Seriphium abiectissimum Grecie locum, argumento est quod civem habueritW qui ausus sit cum Themistocle verbis contendere, aut (e) quem ille dignatus sit ut ei in iurgio per contentionem <h) respon-deret. nec vero dicebat, quod tu ilium fecisse asseveras W, ut 10 totam suam nobilitatem omnemque splendorem a patria recogno-sceret, in qua sciebat tot millia hominum esse, qui obscuri atque ignobiles viverent. at moderatio forsitan ita illi loqui suadebat. ego vero non sum qui credam eum <l> fuisse veritum digne se laudare; in contentione (1> presertim, per quam vel modestissimi solent 15 excitari; qui ausus sit dicere nullam sibi vocem ameniorem videri posse(m), quam eius qui suas laudes optime dicturus esset(l). et tarnen superiori dicto moderationem adhibuit. diminutione enim usus est, qui se dixit non futurum fuisse ignobilem, si Seriphius esset, non enim futurum se(n) nobilem aut darum iactavit. quod vero 20 super omnia me movet, auctoritas est Ciceronis. nam si ratione quis dispiciat(o) in hunc modum, nec preterea aliumW, Themistoclis responsio Catonis dicto de senectute convenire potest, ita inter se^ dilucide collatis utriusque sententiis, ut quemadmodum illeW, quisquis is fuit, si Atheniensis esset, nobilis non W fuisset, nec 25 Themistocles, si Seriphius, fuisset ignobilis; ita neque senectus, si cum paupertate veniat, sapienti gravis sit W, nec, si cum divitiis, esse possit insipienti non gravis, nosti enim cuius generis sit hie verborum ornatus, in quo similitudinem afferre voluit, que minime constaret, si secundum te verba ponerentur. atque ut ne unquam
        (a) M nunquam futurum fuisset (b) MSeriphius f/y (c) Mur. erat (d) Mmediocri (e) Novati Mur. om. nam (f) MMur. haberet (g) M verbo contendere autem (h) M pro contentione (i) Massueveras (k) Mur. om. eum (1) Novati dà contentionem (m) M vocem amemorem esse CT memorem Mur. Novali me-liorem (n) Mur. om. se (o) M despiciat (p) Mur. alias (q) M si ad se C ita ad se (r) MC nec ille (s) MC om. non (t) M om. sit (u) M is
nè alla persona di Temistocle medesimo.
   E difatti, Scrifo non era luogo si ignobile che, ove egli vi fosse nato, Temistocle non avrebbe potuto riuscir illustre;
nè attribuiva quel grande tutta la sua gloria alla città natale.
   Così rispondendo, ci s’ esprimeva con istudiata moderazione,
come si può arguire da quel che disse altra volta intorno al suo diletto nel sentirsi elogiato.
   Evvi poi l'autorità, grandissima, dello stesso Cicerone, giacché, se s’intenda diversa-mente la risposta di Temistocle, cade senz’altro il paragone da lui istituito tra questa ed il detto di Catone ;
e da ciò risulta
     (i) Cf. la nota 3 all’ epist. LXXXII, detto leggesi in Val. Max. Fact. et dict. p. 203. Oltreché nel Pro Archia, il meni. XIV, ext. 1.