DI PIER PAOLO VERGERIO IOI et beneficiis plurimis comiter habiti, in summa calamitate fuimus, ita quidem penitus animo meo inhesit sedes illa terrarum ut postea semper loco patrie michi haberetur. et sane nil ego extra Italiani W vidi eamque ipsam non omnem. sed earum, quas utique videre 5 contigit(b) regionum, nulla aut prospectu(c) coeli aut situ fertili-tateque terrarum aut, quod.ante omnia precipuum est, indulgentia hominum, prestai, ac ita quidem constitutum est michi ut, si unquam more iudicioque meo vivere michi liceat, ea vite mortisque sedes sit. quamobrem magna me sollicitudo tenet ne quid ingruat adversi, io ne quid patiatur incommodi. vides gentem illam in summa liberiate natam solutissimis legibus vivere: que res esse damno solet iisW, qui uti nesciant liberiate, sentis gravibus inter se odiis non modo privatos aut principes viros, sed et populos laborare, tam quidem ex presentibus causis quam damnis retro latis, ac ne minus 15 quidem ex ea que omnium malorum mater est, invidia, accedit ad hec summa rerum omnium copia, que laxivire animos faciat nec sinat sue ipsos salutis meminisse, et assuetudo quedam iam facta bellorum. cumquedudum pacatissima regio esse solebat, nu-per et externis et internis W bellis exercitata est (0. imminet prae-20 terea non usquequaque aspernenda res, metus® Germanorum, ex qua natione editus patrie preses occisus est. iuncti W illi erant summi principes sanguine atque arctissima necessitudine, quos optare vindictam verisimillimum michi videtur.....W (a) B nil esse Italiani PM c. 107 a in marg. ■ Obscura sententia : est corrigenda. • Correxi locum collalum cum alio codice •. B> P ex tra ( b) B P continglt (c) li pcr-spectu (d) B Bi his (e) P intestinis (f) B> exercitata sit (g) BP usquequaque aspernanda res metusque Bì non usquequaque aspernanda res, metus PM « Corrigenda « est Hoc modo: non usquequaque aspernanda res, metus G. Ita enim legit quartus codex •. (h) B inventi (i) B P in marg. : « Imperfecta PM • Epistola hfc imperfecta est, • at, licei titulo careat, mihi tamen prò comperto est scriptam eam esse ad patriar- • cham Aquileicnsem •. « per ipsum Ratulfum in duodena dicti « Rantuliì - id circho dictus ser Ver-« mag. Zamboni in ratione ducatorum « zerius principaliter se obligando sine « viginti sex auri in anno - item li- « aliqua exceptione iuris - promisit « bras viginti quatuor - et dictas pe- « - pres. d. Machagino de Grompo « cunie quantitates ser Vergerius q. ser « legum doctore, d. Pizacomino de « Iohannis de Verzeriis de Capite Ystrie « Pizacominis legum doctore, d. Iohane «assereret se teneri et dare debere «Porzelino legum doctore &c. ». (Ar-«dicto Rantulfooccaxioneadministrat. chivio Notarile di Padova, Alti di Bo-« tutelle et bonorum et rerum dicti ninsegna da Ponledibrenta, II, c. 407). colto amorevolmente in tanta scia* gura con i suoi ; quel Friuli, che fra tutto le regioni d’Italia gli sembra la più ridente, la più gentile, sicché ivi vorrebbe vivere e morire. Esprime i suoi timori per quella gente di libero sentire, travagliata dalle lotte intestine, oggetto delle brame altrui, insidiata dalla propria ricchezza, ed ormai abituata a far guerra. Aggiungasi ancora il pericolo che vengano i Tedeschi a vendicare l’assassinio del patriarca Giovanni, congiunto com’era de’ più alti principi loro.