DI PIER PAOLO VERGERIO
   autem est Deus, testis est universum fratrum nostrorum collegium universaque multitudo, in quorum oculis id nobis M oblatum scri-bis <■), nichil eos ultra aut obtulisse aut expetisse, nisi ut liceret personaliter convenire, quasi res ista (b) manibus tractanda sit aut 5 dimicatione corporum decidenda. ex quo conventu etsi fructus ali-quis colligi potuisset, quia tarnen W longum videbatur illud iter et, priusquam de loco convenire nobis posset, magnum tempus elap-surum, orationem illorum negleximus, nec satis perspicere(<1) etiam nunc possumus quid sibi voluerit ea legatio tam grandis tamque 10 nichil afferens, nisi ut persuadere mundo possent se unionem Ecclesie optare et, quod ante sepe iactaverant, esse etiam et insuper W ad renunciationem paratos, unde rumorem hunc possenti) vulgo spargere, cessionem quoque a se nobis oblatam esse, quod cum falsum esset nec tibi satis exploratum, temere assumi a te non 15 debuit. quod vero etiam libellum illum in Galliam(g), ut accepi-mus, transmisisti, fecisti ut illi de W mendacio suo valde sibi piacere possent et commentis preclaris gloriari, quod non modo ex indocta plebe homines, verum doctissimos quoque(i) viros hic nacti(k) essent, qui sibi in hoc fidem haberent ®, cum interea vix ex vulgo quispiam 20 preter te sit inventus qui tam facile crederet, nemo certe qui cre-ditum tam constanter asseveraret. ceterum, quicquid ille facturus sit, nos certe neque dignitatis splendore neque ullo carnali consilio abduci possumus, ne quod promisimus(m>; idque, etsi 00 nichil pro-misissemus, facturi sedulo eramus; exequi omni studio conemurte). 25 in quo quidem nichil sensui nostro confidimus aut humane prudente, sed speramus quod qui dedit nos in cathedra Petri sedere te) et apostolatus vicem super populum suum gerere, llle nos inspi-rabit, qui in suo nomine congregandi sumus, modum salutarem invenire et perficiendi facultatem ministrabit. eum itaque oramus, 30 ut det nobis id ipsum sentire et agere, quod in conspectu sue maiestatis acceptum sit. quod vero in initio nichil ad eum li-
        (a) R hoc nobis (b) B+ res ipsa (c) B* quod tarnen (d) B* prospicefe (c) B4 om. et insuper (f) R poss hunc (g) In B* Angliam c corr. da seconda mano in Galliam (h) R om. de (i) R quosque (k) B* nati (I) B* haberet (m) B4 quid promiserimus R promisissemus (n) B* idque si (o) B* conamur (p) B* sedem
 (1) Cf. Novàti, Epistolario cit., vol. IV, parte 11, pp. 6$ e 66.
  Per verità i legati di Benedetto s’e-rano ristretti a chiedere che il papa venisse ad un incontro con lui,
domanda che non parve degna d’es-ser accolta, perchè inefficace ed anzi fatta ad arte e in mala fede.
  Coluccio non doveva mostrarsi cosi credulo, nè inviare in Francia il testo di quella sua lettera, da cui gli avversari trarranno motivo di vanto, quasi avessero guadagnato il plauso degli eruditi d’Italia; laddove in verità non si riscontra una simile ingenuità nemmeno tra il volgo.
  Comunque, il papa non verrà mai meno alle proprie promesse,
e spera nell’assistenza divina per poter adempirle.
  Se ha taciuto cosi a lungo con
Pier Paolo Vergerio.