% Padova, 16 agosto 1396. Scrive di cosa ottima al Soranzo, persona ottima, perchè possiede mente pura ; non la mente pura dell’ingenuità, ma del perfetto virtuoso, che vuole il bene di tutti ; quella mente schietta ed aperta di chi nulla fa o pensa, come Cicerone osserva, che non osi anche confessare. Se perfino i pessimi si guardano dalle male azioni al cospetto degli uomini, quanto più gli ottimi al cospetto di Dio? Cosi Pafnuzio converti la femmina che prostituiva il proprio corpo, 180 EPISTOLARIO LXXVI. P. P. Vergerio a Remigio Soranzo M (»). [B, c. I7B;>P, c. 6; Ra, c. 58]. CUM cogitarem qua de re potissimum tibi scriberem, nichil michi dignius visum est quam ut ad optimum virum de re 5 optima scriberem. optimum autem quod est in homine est mens pura, Deo devota, virtute ac recta conscientia predita, quam qui habet, ille optimus est vir, ille et vivens beatus est, et moriens quie-tum semper atque tranquillum animum habet. non extollitur pro-speris, non deprimitur adversis ; omnem in Deo spem ponit, qui eum io contra adversa (b> protegit. puram autem mentem intelligo, non earn, que ex defectu cognitionis facilis est falli, fallere nesciens, sed eam, que ex abundantia virtutis omnibus bene consuli cupit. in qua nichil est duplex, nichil simulatum, nichil tectum; sed, quicquid est, omnia palam est. qui hanc mentem habet, hie nedum W facere, ut Cicero 15 ait (2\ sed nec cogitare quicquam audebit quod non audeat predicare, si enim improbi quoque, quibus nullus est honestatis respectus, verentur M perperam agere in conspectu non modo bonorum sed etiam sibi similium, quanto magis optimi homines in conspectu Dei, cui omnia aperta sunt, cogitationes et corda nostra, verentur W 20 male cogitare vel agere? hac ratione sanctus ille vir Paphnu-tius impudicam mulierem convertit (3), que se passim omnibus ad illicitum questum exhibebat. cum enim ut sibi copiam sui faceret, oblato munere, postularet, utque in locum coirent unde (a) B P. P. V. Remigio Superantio s. d. P Eiusdem ad Cl. V. Remigium Superan-tium Venetum Ra sen^a titolo. (b) P contra omnia adversa (c) BI1 nondum Ra nec (d) Ra quibus melius est (e) B verrentur P Ra vererentur (f) B verrentur Pvt-rerentur Ra venerentur (g) B nel marg. ha Pontius che è om. nel testo P Panotius Ra Punocius [?] (h) B Ra ut quem P utque (1) Intorno a Remigio Soranzo cf. la nota all’epist. XX. (2) Cic. De offic. III, xix, 77. (3) Cf. D. Cavalca, Le Vite de' santi Padri volgari^ate, parte IV, cap. lxii, Di Taisis meritrice, testo che pare affine alla versione dell’episodio data dal V., il quale, tuttavia, poteva averne conoscenza attraverso una traduzione latina del Paradisus di Palladio.