DI PIER PAOLO VERGERIO 383 agnoscere, laudandus profecto, sive quia ventati studes, que rebus omnibus preferenda est, sive quod historie notitia tantopere de-lectaris ut domesticis non contentus etiam externa requiras. est autem in historia simul cum iocunditate fructus plurimus, valetque 5 magnopere rerum gestarum frequens cognitio W, tum ad peritiam gerendarum augendam(b), tum ad satietatem minuendam iugiter concomitantium W tediorum. decet autem omnes homines, sed eos precipue qui magnis administrationibus presunt, ad utrunque conari laborarequew summo studio ut sciant se quidem inprimis(f); 10 deinde, si quibus forte est in alios imperium, etiam subditos optimis rationibus regere, ac per honestas delectationes, quantum fieri potest, sine molestia vitam agere te(h) vero ante omnes, qui in supremo rerum culmine constitutus es, et W qui magna semper animo volvis, curare convenit Alexandri Magni opera, que haud dubie magna 15 fuerunt, certius agnoscere, et que ex eis digna sunt laude, ea non tampalpitando sectari velie quam precurrendo superare, sed et michi quoque non est visum alienum, preter causas alias, que me ad hoc vel impulerunt vel coegerunt; nam, te quidem iubente, ne-cesse erat parere; ut in honorem quoque scriptoris, qui Latinus 20 fuitW, laborem hunc non invitus assumerem, et que de rebus Gre-corum grece scripsit, in latinum Latinus transferrem, illumque W tibi traditumet michi per te commendatum, Latinis vero prorsus incognitum, tandem quasi longo postliminio in patriam revocarem et suis utcunque darem(m) agnoscendum(n>. qua in re licere michi 25 sum arbitratus, tibi vero non futurum ingratum certus sum, si plano ac pene vulgari stilo sensus tantum, non verba transferrem, (a) BPG frequens recordatio (b) Par. om. augendam (c) B iugiter cum con-mittantium Pcum comitantium G in marg. : • concomitantium nam uterque codex errai». (d) BPG qui magis adm. (e) BPG laborarique (f) BPG inprimis, si forte est (g) BPG deiect. vitam agere, quant. fieri pot. sine (h) B tu mano più recente corr. in tibi G tibi (i) BPG om. et (k) Par. om. tam (1) BPG illudque (m) G suis utrnmque dare (n) BPG cognoscendum (1) Chiamando Ardano «latinus», il V. vuol forse alludere al fatto che lo storico, pur essendo nato a Nico-media in Bitinla verso il 95 d. C era cittadino Romano, attesoché il padre aveva già conseguito la cittadinanza. Arriano fu « consul suffectus» tra il 121 ed il 124, e dal ijt al 137, quale «le-« gatus Augusti prò praetore », governò la Cappadocia per Adriano. (2) Che il testo sia stato offerto all’imperatore nel 14 3 3, quando andò a Roma? che ama la verità, e prova diletto nella storia anche di cose straniere ; chè, oltre ad esser dilettevole, la storia giova per acquistare perizia nei maneggi pubblici, e lenisce i fastidi che ognora ne sopravvengono. E se fa d’uopo che tutti gli uomini e massime quelli che hanno autorità, conoscano se stes-si, reggano saviamente i sudditi, e vivano senza noia e con diletto, ancor maggiormente conviene che egli, il cui animo si volge sempre alle grandi imprese, abbia sicura notizia delle gesta d’Alessandro Magno, onde poter superarlo nelle azioni lodevoli. Nò, a tacere del comando impostogli, fu sconveniente che il V.. la-tino, s’ assumesse la fatica di far conoscere comeches-sia ai Latini un loro autore che scrisse in greco di cose greche, e dopo lunga assenza, di restituirlo alla patria sua. Lecito però gli parve, nè Sigismondo lo avrà discaro, il darne solo il senso con istilc quasi volgare,