198
EPISTOLARIO
D’accordo pel causidico.
  Chi come Cicerone difese tante cause di personaggi illustri, di popoli e di re, adempie una funzione nobile.
  D’accordo pure pel motteggiatore.
  Dei suoi motti arguti fu infatti composto un libro;
e di motti si dilettò anche Augusto.
Del resto, il Mala-testa dovrebbe pur sapere che Cicerone fu inoltre dotto filosofo,
e valente uomo di
strare, que sit poetice W vis aut oratorie (b) facultas, nam neque tu indiges, cui abunde cognita sunt W hec, nec vacat michi(d) aliis studiis dedito, qui, etsi otiosissimus sim, non satis fortasse sciam. de reliquis dicam, ac de Cicerone quidem te) primum, de quo preclare michi cum ilio convenit causidicum eum fuisse; quod genus 5 ' hominum in urbe omnium precipua <f> in primis tunc habebatur, nunc nusquam turpe est. quod si hic sciatte) quas quantasque et(h) populorum et regum ac W maximorum quidem hominum causas egerit Cicero, non turpe iudicabit(t) fuisse causidicum. nugato-rem quoque eum fatebor ingenue, quando sibi ita placuit®, si 10 iocos, quos scommata aut sales appellant, brevem et acutam sen-tentiam que furtim pungat, palam letitiam moveat(m), nugas dicat. in quo genere abundasse eum constat, ita ut libertus eius librum ex patroni iocis texuerit te). nec vero Cicero tantum, sed et plurimi quoque alii, ante omnes Augustus, tantus et tam doctus princeps, 15 his nugis suopte ingenio delectatus est te). testes sunt scriptores t") apud quos indubitata est fides. verum fortasse(o) nescit Karolus quantus preter hec philosophus Cicero fuerit te), quam certus vite ma-gister, ut te) eloquentiam taceam, in qua omnes qui ante se quique post se fuerunt antecessit. legat eius libros, qui in te) magno pretio 20 apud doctos habentur, aut, si difficile putetw multa legere, eum tantum libellumte) qui est de offici is videat. adiciet profecto su-perioribus titulis ut et philosophum aut certe philosophie doctum appellet. quod si et illud sciat(v), quantus vir in administranda
    (a) Mur. poetica (b) BPRGBp orationis Mar. oratoria (c) CArMur. c. ab. hec cognita snnt omnia V abunde cognita hec omnia sunt (d) CRGArVMur. nec michi vacat (e) Mur. primum quidem (f) P precipue Ar V quod genus omnium in urbe hominum principe Mur. omnium principe (g) Mur. quid si hic sciat?
(h)	Mur. quas, quantas et (i) RG Bp aut (k) Mu r. num turpe iudicabitur (1) RG quod sibi ita placuit Mur. placet (m) Mur. brevem et acutum sermonem qui furtim pu-gnat-movet C Ar V sententiam q. furt. pugnat-moveat (n) RGBp sunt iterum script.
CAr VMur. sunt rerum scriptores (o) CAr VMur. verum id fortasse (p) CMur. quantus preterea philosophus fuerit Cicero Ar V Cic. fuerit (q) CAr Mu r. quantus vite mag.etut V ut et (r) CAr V Mur. om. in (s) B PRG Bp om. si (t) Mur. putat (u) B eum tamen lib. (v) CMur. si illud sciat Ar V quod et si
  (i)	Cf. M. Fab. Quint. Inst. orat. giustamente osserva lo Zabughin(p. 140
VI,	in, 5 ; Macrob. Salurn. II, iii-xm ; nota 77), fu sconosciuto al Nostro.
VII,	11, 2 ; in, 2. Il primo passo, come (2) Suet. Octav. Aug. lxxxv.