DI PIER PAOLO VERGERIO 255 differentias virum perfectissimum erudire, placet stilus, placet rara penes modernos soliditas, que sobriam redolet vetustatem ; placet disposino, que veluti gradibus procedens, rerum naturam sequitur nec omittit aliquid nec perturbât, et, ut breviter loquar, karissime 5 Petre Paule(a), quod ad institutionem vite pertinet, Ciceronem nostrum et Ambrosium(l) tractantes de officiis exhausisti. laus et gratie perpetes Deo sint, qui nostra tempora non relinquit, sed, sicuti vult spiransW, per te etiam suam gloriam manifestat. video tamen quod corruptione librorum in errorem communiter imbibilo tum incidisti. refers etenimw Themistoclem Atheniensem Seri-phio cuidam sibi per contentionem obicienti quod esset non virtute sua sed splendore patrie gloriosus, respondisse : « neque enim tu, si « Atheniensis esses, clarus extitisses, aut ego, si Seriphius, ignobi-« lis »<>>. fuisset siquidem ista responsio superba dicenti et erga pa-15 triam inhonesta, si se suis nobilem virtutibus esse ducerei, et quod conferre solet patria, ncgavisset. melius de patria, de se vero sensit humilius Themistocles. vera quidem responsio sua fuit, ut apud in-corruptos vel correctos Ciceronis textus legitur^>: « nec hercleW si « ego Seriphius, nobilis : nec tu si Atheniensis esses, unquam clarus 20 « fuisses ». duplicem hec responsio Seriphio iurgatori ignobilitatem inussit W, patrie scilicet et persone, totamque nobilitatem suam a patria recognovit. hec docta philosophi responsio; hec civis de patria benemerentis humilitas atque comessio; liée est sententia que congrua similitudine senectuti, de qua disputât (f> Cicero, correspondet. 25 subiecit etenim responsioni Themistoclis, quod eodem modo de senectute potest dici : « nec enim michi in summa® inopia lcvis esse (a) C Petrepaule (b) P’ inhibitum (c) Mur. enim (d) CT legitur. nec hec hercle (e) CMur. iniunxit (f) CMur. disputabat (g) P' om. nec-michl C mlhi summa (1) Allude al trattato De Offiicis mi-nistrorum. (2) Cf. s. Ioann. Ili, 8. (3) Secondo l’edizione del Gnesotto (p. 2), il V. scrisse : « neque enim, in-« quit is, vel tu, si Atheniensis esses, « clarus extitisses, aut ego, si Seriphius «essem, ignobilis». (4) Cf. Cic. De Senect. Ili, 8 : « Nec «hercule, inquit, si ego Seriphius es-«sem, nec tu si Atheniensis, clarus « unquam fuisses» (MuELLER);ma,dopo «essem », tutti i codici, eccettuato L (Leidensis), leggono «ignobilis». Il testo di Coluccio dunque è anch’esso scorretto (v. la nota del Novati). piuttosto che il giovane. Piacciono poi lo stile e la distribuzione degli argomenti ; e, insomma, il V. vi ha espresso tutto il succo di Cicerone e di Ambrogio nei loro trattati affini. Però, la lezione de’ codici vulgati ha tratto il V. in inganno sull’ episodio di Temistocle e del Serifio. La lezione genuina suona diversamente» ed e la sola che s’addice cosi a Temistocle, come al paragone da Cicerone istituito ;