194
EPISTOLARIO
Vorrebbe egli forse cancellar la memoria di Virgilio e distrugger r Eneide ?
  Ben altrimenti Ottaviano, che la salvò dalle fiamme contro la volontà del poeta stesso.
tiani nomen deleretur?W<0 an quicquam Virgilius ita demeruit, quod illa sevissima belua, humani generis inimica? ea solet esse publicorum hostium(b) pena, ut postsupplicium capitis, a qua iniuria iam tutus est Maro, statue monumentaque eorum commi-nuantur, ut quorum est vita iure meritoque sublata, sit(d) eorum quo- 5 que post mortem damnata memoria(c); Virgilio auiem quis est qui tale crimen inurat? at hoc teterrimo facto (f) dedarasti te, Karole, et id quoque, si posses, libenter facturum, ut divinum illud poema Virgilii, quod tanto studio mirantur omnes et colunt, de memoria hominum prorsus tolleres, at vero non ita sensit W Octavianus io Augustus, aliquanto,* da veniam, et potentia maior et gloria (h), ne dicam virtute, nam incertum est de hominibus huiuscemodi iudicium ; Augustus, inquam, non ita W sensit, sed eternum illud opus, celestem Eneida, quod VirgiliusM moriens, propterea quod incorrectum relinqueret ®, cremari iussisset, is et imperii auctori- 15 tate et ingenii viribus vetuit. extant enim tanti principis versus usque in nostram memoriam (i), cum magne litterature tum et recti iudicii testes, quibus supremam illam morientis voluntatemabrogavi. nisi forte in hac una re imitandus tibi videretur (°), ut quemadmodum ille Ciceronem viventem, nescio an ex W iustis 20 causis, tu® Virgilium sine digna ratione mortuum odio W habeas, aut, ut ille passus est a collegis Ciceronem(s) occidi, tu Maronis statuam, quandoaliud non potes, dirai iubeas.
(a) RG om. utque- deleretur (b) CArVMur. publ. hominum (c) Mar. fama,
ut post (d) fiPsublata, sic (e) Mu r. sublata, memoria quoque deleatur (f) Mur.
tet. quidem f. (g) BPRGBp se rexit Ar Vsentlt (h) BP veniam, potentior maior
et gloria V et pot. maiorum (i) BPRGBp Augustus non, inquam, ita ik) C quom
Ar cum Ra quam Bp quem Mur. Aeneida, quum Vergilius (1) C Ar VMur. re*
liquerit (m) CMur. voluntatem morientis RG quibus supr. illam dignitatem volunt.
(n) BPR GRa Bp om. una (o) CAr VMu r. videatur (p) BPRG Ra om. ex (q) Mur. ut
(r) C Mur. mortuum sine digna ratione odio Ar mortuum sine gloria ratione V sine
gloria ratione que (s) BPRGRaBp om. Ciceronem (t) Mur. quoniam
  (1)	Suet. T. Flav. Domit. xxm.
  (2)	Cf. Ael. Donati, Vita P. Verg. Mar. (in E. Diehl, Die « Vitae Ver-« gilianae » und ihre antiken Quellen. Bonn, 1911, p. 58): « Extant et Augusti « de ipsa eadem re versus plures et cla-
« rissimi, quorum initium ita est [An-«thol. Lat. 672]:
    Ergone supremis potuit vox improba verbis tam dirum mandare nefas ? ergo ibit in ignes, magnaque doctiloqui morietur Musa Maronis?